Osmanlı İmparatorluğu'ndan, modern zamanların milliyetçilik anlayışını beklemek, yanlış olur. Bugünün kavramlarını geçmişte var olmaması, çok doğaldır. Modern kavram ve kurumları tarihte aramaya kalkmak ve olmayacak ve bu bakış açısıyla geçmişi eleştirmek, Osmanlı İmparatorluğu'nu yargılamak, son derece hatalı bir düşünce biçimidir. Bir imparatorluktan, milli bir devlet gibi davranması beklenilemez.

Örneğin, İlber Ortaylı bu konuda, ''Türklük, İmparatorluk var oldukça, doğumu zaruret nedeniyle ve ihtiyatla geciktirilmiş bir kimlikti. Yıkım anında ise, derhal patladı. Kozmopolit bir 'Osmanlı' eliti vardı; yeni dünya düzeninin şartlarında derhal Türk oldular. Osmanlı kimliği, salt bir Müslüman kimliği olarak kalmamıştır. Sadrazam Said Paşa'nın ve benzerlerinin girişimlerinde olduğu gibi, Türklüğün ağır bastığı bir müslümanlıktır'' demektedir.