1969'dan beri Ay'a insan indiriyoruz, ancak Ay yüzeyini keşfetmeye başladığımızda astronotlar yollarını nasıl bulacaklar? Ay için bir küresel navigasyon uydu sistemine (GNSS) ihtiyacımız var ve 800 yıllık bir matematik hilesi bize yardımcı olabilir.

Söz konusu matematik hilesi Fibonacci küresi olarak biliniyor. Burada, Macaristan'daki Eötvös Loránd Üniversitesi'nden araştırmacılar, Ay'ın dönüş elipsoidini, yani Dünya'nın yörüngesinde dönerken hafifçe ezilmiş şeklini daha iyi tahmin etmek için kullandılar.

Güneş Sistemi resimlerinin önerebileceğinin aksine, Dünya ve Ay mükemmel küreler değildir: yerçekimi, dönüş ve gelgit dalgalanmalarının etkisi, daha çok ezilmiş toplar gibi oldukları anlamına gelir.

Basitlik adına, GNSS teknolojimiz Dünya'nın ezilmiş top şeklinin kabaca bir tahminini kullanır. Ay yüzeyi için bir Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) geliştireceksek, Ay'ın selenoidi (Dünya'nın jeoidine eşdeğer veya gerçek, düzensiz şekil) için de aynı tahmine ihtiyacımız var.

Jeofizikçi Gábor Timár ve öğrencisi Kamilla Cziráki yayınladıkları makalede, "Ay, Dünya'ya göre daha az basık olduğundan, çoğu Ay CBS uygulaması küresel bir veri kullanır" diye yazıyor.

"Bununla birlikte, Ay misyonlarının rönesansıyla birlikte, selenoide daha iyi uyan bir elipsoit tanımlamak faydalı görünüyor."

Bu da bizi, bir küre üzerine yerleştirilen noktaları eşit olarak dağıtmak için Fibonacci dizisine dayalı bir yaklaşım kullanan Fibonacci küresine geri götürüyor. Cziráki ve Timár, daha önce NASA tarafından alınan ölçümleri kullanarak Ay yüzeyinin 100.000 noktasını haritalamak için Fibonacci küresine dayalı bir hesaplama modeli kullandı.

Bu da Ay'ın dönme elipsoidini tanımlayan yarı büyük ve yarı küçük eksenler için daha doğru rakamlar üretti. Ay'ın kutupları Ay'ın merkezine ekvatordan yaklaşık yarım kilometre (0,3 mil) daha yakındır ve bu bilginin gelecekteki herhangi bir Ay GPS'ine yerleştirilmesi Ay'da yapılan yanlış dönüşlerin sayısını azaltmaya yardımcı olacaktır.

Bu derece detaylı hesaplamalar 1960'lardan beri Ay'da yapılmamıştı. Dahası, araştırmacılar tekniklerini Dünya'nın dönme elipsoidine uyguladıklarında, veriler düzgün bir şekilde eşleşti ve yaklaşımın doğruluğunu daha da teyit etti.

Bu çalışmanın sonuçları, gelecekte Ay'a gidecek insanlar için daha iyi navigasyon sistemleri sağlamaya yardımcı olmanın yanı sıra, Dünya'nın boyutlarına ilişkin tahminlerimizi ve etrafında dolaşmak için kullanılan navigasyon sistemlerini iyileştirmek için de kullanılabilir.

Araştırmacılar, "Gelecekte, araştırmamızı Dünya'ya genişletmek ve farklı jeoit modelleri kullanarak en uygun elipsoitlerdeki farklılıkları araştırmak istiyoruz" diye yazıyor.

 

Kaynak: https://www.sciencealert.com/