Bir devin gözünden bakıldığında, evrenimizin galaksileri sonsuz bir okyanusun yüzeyine köpük gibi yapışmış, mürekkepli boşlukların etrafında kümeler ve diziler halinde toplanmıştır.

Bu ışıltılı ağın bir araya gelmesi çağlar sürmüş, milyarlarca yıl önce Büyük Patlama'nın fırınından yeni çıkmış beyaz-sıcak parçacıklardan oluşan eşit yayılımlı bir sisten yerçekiminin rehberliğinde yavaş yavaş birleşmiştir.

Bu büyüme biz ölümlüler için ne kadar yavaş görünse de Michigan Üniversitesi fizikçileri Nhat-Minh Nguyen, Dragan Huterer ve Yuewei Wen bu büyümeyi daha da yavaşlatmak ve bu süreçte bilimin en can sıkıcı sorunlarından birini çözmek istiyorlar.

Şu anda Evrenimizi en iyi tanımlayan modele önerdikleri ince ayar, uzayın genişleyen beline ilişkin gözlemlerdeki önemli bir çelişkiyi çözebilir.

Bugünlerde hiçbir şey için bir şey elde edemediğinizden ne kadar şikayet ederseniz edin, bugün yukarıda dün olduğundan daha fazla boş alan var. Bir şey hiçliğin büyümesine neden oluyor, galaksiler arasındaki boşluklara doğru sıkışarak Evren'in büyük ölçekli yapısını giderek artan bir hızla birbirinden ayırıyor.

Bu gizemli itişin ardında ne olduğunu bilmediğimiz için buna karanlık enerji diyoruz.

Büyük ölçekli yapının büyümesine ilişkin bir araştırmanın başyazarı olan Nguyen, "Eğer yerçekimi, büyük ölçekli yapıya dönüşmek için madde pertürbasyonlarını arttıran bir amplifikatör gibi davranıyorsa, o zaman karanlık enerji bu pertürbasyonları sönümleyen ve yapının büyümesini yavaşlatan bir zayıflatıcı gibi davranır" diyor.

"Kozmik yapının nasıl kümelendiğini ve büyüdüğünü inceleyerek, yerçekimi ve karanlık enerjinin doğasını anlamaya çalışabiliriz."

Hubble sabiti (H0) olarak bilinen kesin genişleme oranı hiç de net değildir. Patlayan bazı yıldız türlerinin uzaklara doğru çekilme biçimini ölçtüğünüzde, megparsek başına saniyede 74 kilometrelik bir ivme elde edebilirsiniz. Büyük Patlama'dan sonra hala sıçrayan gerilmiş radyasyonun 'ışık yankısını' -kozmik mikrodalga arka planını (CMB)- kullanarak H0 saniyede yaklaşık 67 kilometreye daha yakındır.

Bu çok büyük bir fark gibi görünmeyebilir, ancak tutarsızlık, artık önemsiz bir hata olarak göz ardı edilemeyecek kadar çok araştırma boyunca devam etti.

Nguyen, Huterer ve Wen, yanlış varsayımların potansiyel bir kaynağı olarak düz ΛCDM uyumlu kozmoloji modeline yeni bir bakış attılar. Kozmoloji bir satranç oyunu olsaydı, genel göreliliğin taşları üzerine yerleştirilmiş, karanlık enerjinin itmesiyle hareket eden ve karanlık maddenin kütleçekimsel etkileriyle hizalanan tahta ve taşlar bu olurdu.

Bugün gördüğümüz satranç taşlarını geri sararak, oyunun nasıl başladığını, hızlı enflasyonun bir anlık göz kırpmasından ilk yıldızların çöktüğü bir zamana, galaksilerin oluşumuna ve nihayetinde devasa, birbirine bağlı iplikler halinde ortaya çıkmalarına kadar etkili bir şekilde görebiliriz.

Eğer bu süreç herhangi bir nedenle uyum modelinin öngördüğünden saparak Evren'in büyük ölçekli yapısının büyümesini engelleseydi, Evren'in hızlanan genişlemesinin farklı ölçüleri arasındaki gerilim ortadan kalkacaktı.

Araştırmacılar kozmik ağdaki dalgalanmaları, kütleçekimsel mercekleme olaylarını ve kozmik mikrodalga arka planındaki ayrıntıları içeren ölçümlerin bir kombinasyonunu kullanarak kozmik ağın düz ΛCDM uyumlu kozmoloji modelinin öngördüğünden daha yavaş büyüdüğüne dair istatistiksel olarak ikna edici bir sonuca vardılar.

Nguyen, "Potansiyel olarak keşfettiğimiz bu büyüme oranlarındaki fark, günümüze yaklaştıkça daha belirgin hale geliyor" diyor.

"Bu farklı problar tek tek ve toplu olarak bir büyüme baskılanmasına işaret ediyor. Ya bu sondaların her birinde bazı sistematik hataları gözden kaçırıyoruz ya da standart modelimizde bazı yeni, geç zaman fiziğini gözden kaçırıyoruz."

Kozmik ağın büyümesini neyin frenleyebileceğine dair açık bir rakip olmasa da Evren'in büyük ölçekli yapısının gelecekteki ölçümleri en azından bu fikri daha fazla araştırmaya gerek olup olmadığına dair ipucu verebilir.

Evrenin bu kadar iyi görünmesi 13,7 milyar yıl sürdü. Böylesine güzel görünen kozmolojik kırışıklıkların sırlarını çözmek için birkaç yıl daha beklemeye katlanabiliriz.

 

Kaynak: https://www.sciencealert.com/