Fransız romancı Jules Verne, 19. yüzyıl okurlarını Dünya'nın merkezine yapılacak bir yolculuğun aslında akla yatkın olduğu fikriyle sevindirdi.

O zamandan beri bilim insanları Verne'in edebi yolculuğunun sadece bir bilim kurgu olduğunu kabul etmişlerdir. Dünya'nın iç kısmındaki aşırı sıcaklıklar (çekirdekte yaklaşık 10.000 Fahrenheit derece (5.537 Santigrat)) ve buna eşlik eden, yüzeydekinden milyonlarca kat daha fazla olan ezici basınç, insanların çok uzaklara gitmesini engellemektedir.

Yine de Dünya'nın iç kısmı hakkında bilinen birkaç şey var. Örneğin, jeofizikçiler çekirdeğin, Dünya'nın yarıçapının yüzde 20'sini oluşturan katı bir demir ve nikel küresinden oluştuğunu ve Dünya'nın yarıçapının yüzde 15'ini kaplayan erimiş demir ve nikelden oluşan bir kabukla çevrili olduğunu keşfettiler.

Bu ve dünyamızın iç kısmı hakkındaki bilgilerimizin geri kalanı, Dünya'nın manyetik alanını ya da deprem dalgalarının Dünya yüzeyinin altındaki farklı katmanlardan yansıma şeklini inceleyerek dolaylı olarak öğrenilmiştir.

Ancak dolaylı keşfin sınırlamaları vardır. Bilim insanları gezegenimizin derin iç kısımları hakkında nasıl daha fazla bilgi edinebilir?

Gezegen bilimciler Dünya'nın içini öğrenmenin en iyi yolunun dış uzay olduğunu düşünüyor.

NASA'nın metal bir dünyaya yönelik robotik görevinin 5 Ekim 2023'te havalanması planlanıyor. Bu görevin, oraya gidecek uzay aracının ve keşfedeceği dünyanın adı aynı: Psyche. Bu isim de mitolojiden geliyor biliyorsunuz değil mi? Hani aşk Eros’un aşkı olan Psyche.

Psyche asteroidi hakkında

Asteroitler küçük dünyalardır, bazıları küçük şehirler bazıları ise küçük ülkeler kadar büyüktür. Bunlar Güneş Sistemimizin erken ve şiddetli döneminden, gezegen oluşumu zamanından arta kalan yapı taşlarıdır.

Çoğu kayalık, buzlu veya her ikisinin bir kombinasyonu olsa da, asteroitlerin belki de yüzde 20'si metalden yapılmış ve bileşim olarak Dünya'nın çekirdeğine benzer dünyalardır.

Dolayısıyla bu metalik asteroitlerin, bir zamanlar var olan gezegenlerin çekirdeklerinin, birbirleriyle olan eski kozmik çarpışmalarla parçalanmış parçaları olduğunu hayal etmek cazip geliyor. Belki de bilim insanları bu parçaları inceleyerek bir gezegenin çekirdeğinin nasıl bir şey olduğunu doğrudan öğrenebilirler.

Psyche metalik asteroitlerin bilinen en büyüğüdür. 1852'de keşfedilen Psyche, Massachusetts kadar genişliğe, iğneyi andıran ezilmiş küresel bir şekle ve ana asteroit kuşağında Mars ile Jüpiter arasında bir yörüngeye sahiptir. Amatör bir gökbilimci Psyche'yi bir arka bahçe teleskobuyla görebilir, ancak yalnızca bir ışık noktası olarak görünür.

Psyche görevi hakkında

2017 yılının başlarında NASA, Psyche'ye yönelik 1 milyar dolarlık görevi onayladı. İşini yapmak için, mürettebatsız uzay aracının iniş yapmasına gerek yok. Bunun yerine, 435 mil (700 kilometre) uzaklıktan başlayarak ve daha sonra yüzeyden 46 mil (75 km) uzaklığa ve belki de daha da aşağıya inerek asteroidin yörüngesinde tekrar tekrar ve metodik olarak dönecek.

Sonda, Ağustos 2029'a ulaştığında 26 ay boyunca asteroidin jeolojisini, topografyasını ve yerçekimini haritalandıracak; manyetik bir alana dair kanıt arayacak ve asteroidin bileşimini bilim insanlarının Dünya'nın çekirdeği hakkında bildikleriyle ya da bildiğimizi düşündükleriyle karşılaştıracak.

Temel sorular şunlar: Psyche gerçekten açıkta duran bir gezegen çekirdeği mi? Asteroit büyük bir ana kaya parçası mı, daha küçük kayalardan oluşan bir moloz yığını mı, yoksa tamamen başka bir şey mi? Bu küçük dünyanın önceki dış katmanlarının -kabuk ve manto- uzun zaman önce şiddetle soyulduğuna dair ipuçları var mı? Ve belki de en kritik soru: Psyche hakkında öğrendiklerimiz, Dünya'nın çekirdeğiyle ilgili bazı gizemleri çözmek için tahmin edilebilir mi?

Uzay aracı Psyche hakkında

Sondanın gövdesi yaklaşık olarak büyük bir SUV ile aynı boyutta ve kütlede. Bir tenis kortundan biraz daha geniş olan güneş panelleri kameralara, spektrometrelere ve diğer sistemlere güç sağlıyor.

Bir SpaceX Falcon Heavy roketi Psyche'yi Dünya'nın dışına çıkaracak. Yolun geri kalanında Psyche iyon itişine güvenecek -bir nozülden fışkıran iyonize ksenon gazının hafif basıncı, uzay aracını Güneş Sistemine doğru itmek için sürekli, güvenilir ve düşük maliyetli bir yol sağlar.

Mars'ın yanından yerçekimi destekli bir uçuşu da içeren 2,5 milyar millik (4 milyar km) yavaş bir spiral olan yolculuk yaklaşık altı yıl sürecek. Yolculuk boyunca, NASA'nın Pasadena, Kaliforniya'daki Jet İtki Laboratuvarı'ndaki ve burada Tempe'deki Arizona Eyalet Üniversitesi'ndeki Psyche ekibi uzay aracıyla düzenli olarak temas halinde olacak. Ekibimiz NASA'nın dev radyo antenlerinden oluşan Derin Uzay Ağı'nı kullanarak veri gönderecek ve alacak.

Psyche'nin eski bir gezegen çekirdeği olmadığını öğrensek bile, güneş sistemi ve gezegenlerin oluşumu hakkındaki bilgi birikimimize önemli ölçüde katkıda bulunacağız. Ne de olsa Psyche insanların şimdiye kadar ziyaret ettiği hiçbir dünyaya benzemiyor.

Belki henüz Dünya'nın merkezine yolculuk yapamayız, ancak Psyche gibi yerlere giden robot avatarlar, bizimki de dahil olmak üzere gezegenlerin derinliklerinde saklı olan gizemleri açığa çıkarmaya yardımcı olabilir.

 

Kaynak: https://www.sciencealert.com/