Yeni bir çalışma, Samanyolu galaksimizin merkezinde gizlenen süper kütleli kara deliğin sanıldığı kadar uykuda olmadığını gösteriyor.

21 Haziran’da Nature dergisinde yayınlanan çalışmaya göre, uyuyan dev yaklaşık 200 yıl önce uyandı ve uykusuna geri dönmeden önce yakındaki bazı kozmik nesneleri yuttu. Araştırmacılar, NASA'nın IXPE uzay gözlemevinin bu güçlü aktivite dirilişinin bir X-ışını yankısını tespit ettiğini söyledi.

Sgr A* olarak kısaltılan süper kütleli kara delik Sagittarius A*, Güneş'ten dört milyon kat daha büyüktür. Samanyolu sarmalının merkezinde, Dünya'dan 27.000 ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır.

Geçen yıl gökbilimciler kara deliğin, daha doğrusu onun karanlığını çevreleyen parlayan gaz halkasının ilk görüntüsünü ortaya çıkardılar. Fransa'nın Strasbourg Astronomi Gözlemevi'nde araştırmacı ve çalışmanın ilk yazarı olan Frederic Marin, Sgr A*'nın "Her zaman uyuyan bir kara delik olarak görüldüğünü" söyledi.

Galaksilerinin ortasına çömelen süper kütleli kara deliklerin çoğu, yakınlarındaki tüm maddeyi yuttuktan sonra uykuya geçerler. Marin AFP'ye yaptığı açıklamada "Etrafındaki her şeyi yedikten sonra kış uykusuna yatan bir ayı düşünün" dedi. Ancak uluslararası araştırma ekibi, 19. yüzyılın sonlarında Sgr A*'nın uykusundan uyandığını ve ulaşabileceği kadar şanssız olan tüm gaz ve tozu tükettiğini keşfetti.

Marin, aktif olduğu dönemde kara deliğin "bugünkünden en az bir milyon kat daha parlak" olduğunu söyledi. Uyanışı fark edilebilirdi çünkü yakındaki galaktik moleküler bulutlar çok daha fazla X-ışını ışığı yaymaya başladı.

Fransız araştırma ajansı CNRS'den yapılan açıklamada, X-ışını ışığındaki artışın "bir ormanda gizlenmiş tek bir ateş böceğinin aniden Güneş kadar parlak hale gelmesi" gibi olduğu belirtildi. NASA'nın IXPE (Imaging X-ray Polarimetry Explorer) uzay gözlemevini kullanan gökbilimciler X-ışını ışığını takip etmeyi başardılar ve ışığın doğrudan Sgr A*'yı işaret ettiğini buldular.

Marin, "Kara delik, ilk kez gözlemlemeyi başardığımız geçmiş faaliyetlerinin bir yankısını yaydı" dedi.

Kara deliklerin çekim gücü o kadar yoğundur ki ışık da dahil olmak üzere hiçbir şey kaçamaz. Ancak madde kara deliğin olay ufku olarak bilinen son sınırının ötesine çekildiğinde, karanlığın içinde kaybolmadan önce muazzam miktarda ısı ve ışık yayar.

Sgr A*'nın kısa süreliğine uyku halinden çıkmasına neyin sebep olduğu tam olarak bilinmiyor. Bir yıldız ya da gaz ve toz bulutu çok yakınına girmiş olabilir mi?

Gökbilimciler IXPE gözlemevinden yapılacak daha ileri gözlemlerin neler olduğunu daha iyi anlamalarına yardımcı olacağını ve belki de gizemini koruyan süper kütleli kara deliklerin kökeni hakkında daha fazla bilgi vereceğini umuyorlar.

 

Kaynak: https://www.sciencealert.com/