NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu, güneş sistemindeki kozmik arka bahçemizden zamanın şafağına yakın uzak galaksilere kadar, bilim operasyonlarının ilk yılında evreni daha önce hiç olmadığı gibi ortaya çıkarma vaadini yerine getirdi. Başarılı bir ilk yılın tamamlanmasını kutlamak üzere NASA, Webb'in Rho Ophiuchi bulut kompleksindeki küçük bir yıldız oluşum bölgesinin görüntüsünü yayınladı.

"Sadece bir yıl içinde James Webb Uzay Teleskobu, toz bulutlarının içine bakarak ve evrenin uzak köşelerinden gelen ışığı ilk kez görerek insanlığın kozmosa bakışını değiştirdi. Her yeni görüntü yeni bir keşif anlamına geliyor ve dünyanın dört bir yanındaki bilim insanlarına bir zamanlar hayal bile edemeyecekleri soruları sorma ve yanıtlama gücü veriyor," diyor NASA Yöneticisi Bill Nelson. "Webb, Amerikan inovasyonuna yapılan bir yatırım olmasının yanı sıra, NASA'nın mümkün olduğu bilinen şeylerin sınırlarını zorlamak için yapabilirim ruhunu paylaşan uluslararası ortaklarıyla mümkün kılınan bilimsel bir başarıdır. Binlerce mühendis, bilim insanı ve lider bu göreve hayatlarının tutkusunu kattılar ve onların çabaları evrenin kökenlerine ve bizim evrendeki yerimize ilişkin anlayışımızı geliştirmeye devam edecek."

Bugün yayınlanan yeni Webb görüntüsü bize en yakın yıldız oluşum bölgesini içeriyor. Bu bölgenin 390 ışık yılı yakınlığı, aradaki boşlukta hiçbir ön plan yıldızı olmadan son derece ayrıntılı bir yakın çekim yapılmasına olanak sağlıyor.

NASA'nın Washington'daki Bilim Misyonu Müdürlüğü'nün yönetici yardımcısı Nicola Fox, "Birinci yıldönümünde James Webb Uzay Teleskobu, insanlığa onlarca yıl sürecek nefes kesici bir görüntü ve bilim hazinesi armağan ederek evreni ortaya çıkarma vaadini çoktan yerine getirdi" dedi. "Dünyanın önde gelen bilim insanları ve mühendisleri tarafından inşa edilen bir mühendislik harikası olan Webb, galaksiler, yıldızlar ve güneş sistemimiz dışındaki gezegenlerin atmosferleri hakkında daha önce hiç olmadığı kadar karmaşık bir anlayışa sahip olmamızı sağlayarak NASA'nın yeni bir bilimsel keşif ve yaşanabilir dünyalar arayışı çağında dünyaya öncülük etmesine zemin hazırladı."

Webb'in görüntüsü, kütleleri Güneş'e benzer ya da daha küçük olan yaklaşık 50 genç yıldız içeren bir bölgeyi gösteriyor. En karanlık bölgeler, kalın toz kozalarının hala oluşmakta olan protostarları oluşturduğu en yoğun bölgelerdir. Kırmızı renkle gösterilen devasa çift kutuplu moleküler hidrojen jetleri görüntüye hakimdir ve üst üçte birlik kısımda yatay, sağda ise dikey olarak görünür. Bunlar, bir yıldız kozmik tozdan oluşan doğal zarfından ilk kez patladığında, yeni doğmuş bir bebeğin kollarını dünyaya ilk kez uzatması gibi uzaya bir çift karşıt jet fırlattığında meydana gelir. Buna karşılık, S1 yıldızı görüntünün alt yarısında parlayan bir toz mağarası oymuştur. Görüntüde Güneş'ten önemli ölçüde daha büyük olan tek yıldızdır.

"Webb'in Rho Ophiuchi görüntüsü yıldızların yaşam döngüsündeki çok kısa bir döneme yeni bir netlikle tanıklık etmemizi sağlıyor. Kendi Güneşimiz uzun zaman önce buna benzer bir evre yaşadı ve şimdi başka bir yıldızın hikayesinin başlangıcını görecek teknolojiye sahibiz" dedi. Teleskobun fırlatılmasından önce ve operasyonların ilk yılı boyunca Baltimore, Maryland'deki Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü'nde Webb proje bilimcisi olarak görev yapan Klaus Pontoppidan.

Görüntüdeki bazı yıldızlar, protogezegensel disklere -gelecekteki potansiyel gezegen sistemlerinin oluşumuna- işaret eden gölgeler sergiliyor.

GÖKYÜZÜNDE DOLU DOLU BİR YIL

Başkan Joe Biden, Başkan Yardımcısı Kamala Harris ve Nelson tarafından Beyaz Saray'da canlı olarak açıklanan ilk derin alan görüntüsünden itibaren Webb, bize evreni daha önce hiç olmadığı kadar çok gösterme vaadini yerine getirdi. Ancak Webb, evrenin erken dönemlerindeki uzak galaksilerden çok daha fazlasını ortaya çıkardı.

NASA Genel Merkezi Astrofizik Bölümü'nde araştırma müdür yardımcısı ve Webb program bilimcisi Eric Smith, "Webb'in keşfedebileceği bilimin genişliği, gökyüzündeki hedeflerden tam bir yıllık veriye sahip olduğumuz şu anda gerçekten netleşiyor" dedi. "Webb'in ilk bilim yılı bize sadece evrenimiz hakkında yeni şeyler öğretmekle kalmadı, aynı zamanda teleskobun yeteneklerinin beklentilerimizden daha büyük olduğunu ortaya çıkardı, bu da gelecekteki keşiflerin daha da şaşırtıcı olacağı anlamına geliyor." Küresel astronomi topluluğu geçtiğimiz yılı heyecanla Webb'in halka açık ilk verilerini inceleyerek ve bu verilerle nasıl çalışılacağı konusunda fikir edinerek geçirdi.

Çarpıcı kızılötesi görüntülerin ötesinde, bilim insanlarını asıl heyecanlandıran şey Webb'in net spektrumları- teleskobun spektroskopik araçları tarafından ışıktan elde edilebilen ayrıntılı bilgiler. Webb'in tayfları şimdiye kadar gözlemlenen en uzak galaksilerden bazılarının mesafelerini doğruladı ve en eski, en uzak süper kütleli kara delikleri keşfetti. Gezegen atmosferlerinin bileşimlerini (ya da eksikliklerini) daha önce hiç olmadığı kadar ayrıntılı bir şekilde tanımladılar ve kayalık dış gezegenlerde ne tür atmosferlerin var olabileceğini ilk kez daralttılar. Ayrıca yıldız fidanlıklarının ve protogezegensel disklerin kimyasal yapısını ortaya çıkararak su, organik karbon içeren moleküller ve daha fazlasını tespit ettiler. Webb gözlemleri şimdiden, uzun süredir devam eden soruları yanıtlayan ve Webb ile ele alınacak yeni soruları gündeme getiren yüzlerce bilimsel makale ile sonuçlandı.

Webb biliminin genişliği, uzayın en aşina olduğumuz bölgesi olan kendi güneş sistemimize ilişkin gözlemlerinde de açıkça görülmektedir. Gaz devlerinin soluk halkaları, uydularla noktalı olarak karanlığın içinden belirirken, Webb arka planda uzak galaksileri gösteriyor. Güneş sistemimizde tespit edilen su ve diğer molekülleri, çok daha genç olan diğer gezegen sistemlerinin disklerinde bulunanlarla karşılaştıran Webb, kendi kökenimiz hakkında, yani Dünya'nın bildiğimiz yaşam için nasıl ideal bir yer haline geldiği hakkında ipuçları oluşturmaya yardımcı oluyor.

NASA'nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden Webb Kıdemli Proje Bilimcisi Jane Rigby, "Bir yıllık bilim tecrübemizle, bu teleskobun ne kadar güçlü olduğunu ve bir yıl boyunca muhteşem veriler ve keşifler sunduğunu biliyoruz" dedi. "İkinci yıl için şimdiye kadar öğrendiğimiz her şeyin üzerine inşa edilen iddialı bir dizi gözlem seçtik. Webb'in bilim misyonu daha yeni başlıyor- daha yapılacak çok şey var."

 

Kaynak: https://www.nasa.gov/