Maddenin haller, aslında:

 

Katı, amorf katı, sıvı, gaz, plazma, süper akış­kan, süper katı, dejenere katı, nötronyum, güçlü simetrik madde, zayıf simetrik madde, kuarkgluon plazma, fermiyonik yoğunlaştırma, Bose-Einstein yoğunlaştırması, acayip madde.

 

olarak sıralanabilir.

Bose-Einstein yoğunlaştırması nedir? Karmaşık (ve birçok açıdan gereksiz) ayrıntılara girmez­sek, en ilginçlerinden biri Bose-Einstein yoğunlaştırmasıdır. Bose-Einstein yoğunlaştırması, bir elementi çok düşük bir sıcaklığa -genel olarak mutlak sıfırın (-273°C, hiçbir şeyin ha­reket etmediği teorik sıcaklık derecesi) çok az üzerinde bir sı­caklık- gelinceye kadar soğuttuğumuzda ortaya çıkar.

Bu koşul sağlandığında gerçekten çok özel şeyler meydana gelmeye başlar. Normalde yalnızca atomik düzeyde görülen davranışlar, gözlemlemeye yetecek kadar geniş ölçeklerde meydana gelir. Örneğin bir Bose-Einstein yoğunlaştırmasını yeterince soğutarak bir deney kabına koyarsanız, bu yoğun­laştırma kabın kenarlarından yükselerek dışına taşacaktır. Bu muhtemelen, kendi enerjisini (zaten olabilecek en dü­şük düzeydedir) azaltmak için gerçekleştirdiği boşuna bir giri­şimdir.

Bose-Einstein yoğunlaştırmasının varlığı, Satyendra Nath Bose'nin çalışmasını inceledikten sonra Einstein tarafından 1925'te öngörüldü; ama fiili olarak 1995'te Amerika'da imal edildi (bu çalışma kaşiflerine 2001 Nobel Ödülü'nü kazandırdı). Einstein'ın elyazması da ancak 2005'te ortaya çıkarıldı.