634 ışık yılı uzaklıktaki gaz devi bir dış gezegen, atmosferinde daha küçük bir dünyayı yutmuş olabileceğini düşündüren bir tuhaflığa sahip.

Bu gezegenin adı WASP-76b ve şimdiden galaksideki en sıcak dış gezegenlerden biri olmasıyla ünlü. Ev sahibi yıldızının etrafında her 1,8 günde bir dönen WASP-76b, 2.000 santigrat derecenin (3.632 Fahrenheit) üzerindeki sıcaklıklara ulaşıyor ve atmosferinin önceki analizleri sıvı demir yağdığını gösteriyor.

Şimdi, Kanada'daki Montreal Üniversitesi'nden gökbilimci Stefan Pelletier liderliğindeki uluslararası bir gökbilim ekibi bu vahşi dünyaya bir kez daha baktı. Gaz devinin atmosferinde en az 11 ayrı element tespit ettiler- gezegen yok etme eğilimlerini gösteren bazı bolluklarla birlikte.

"Pelletier şöyle diyor: "Yüzlerce ışık yılı uzaktaki bir ötegezegenin bize kendi Güneş Sistemimiz hakkında bilmemizin mümkün olmadığı bir şeyi öğretebildiği zamanlar gerçekten nadirdir. "Bu çalışmada da durum böyle."

WASP-76b galaksideki bilinen en sıcak dış gezegen değil, ancak bu kategoriye giriyor. Bu dünyalar sıcak Jüpiterler olarak bilinir, yıldızlarına çok yakın olan gaz devleri akıl almaz sıcaklıklara ulaşırlar. Sıcak Jüpiterler genellikle Jüpiter'e benzer kütlelere sahip gaz devleri olmakla birlikte, ısı atmosferlerinin genişlemesine neden olduğu için çok daha büyük yarıçaplara sahiptirler.

WASP-76b için durum böyle: Jüpiter'in kütlesinin yaklaşık yüzde 90'ına sahip ve yarıçapı Jüpiter'in yaklaşık yüzde 185'i kadar. Ve yıldızının yörüngesinde öyle bir şekilde dönüyor ki bizimle yıldızının arasından geçiyor, yani geçişler sırasında yıldız ışığı ötegezegenin atmosferinden parlıyor. Gökbilimciler yıldızdan gelen ışığı analiz ederek bu zamanlarda nasıl değiştiğini görebilir ve bu değişikliklere hangi elementlerin neden olduğunu bulmak için spektrumu inceleyebilirler.

Pelletier ve meslektaşları bu s'leri elde etmek için Gemini North teleskobunda MAROON-X adlı bir araç kullandılar. WASP-76b'nin kavurucu atmosferinde dönen elementleri tanımlamak ve ölçmek için onları parçalara ayırdılar.

Ekip, dış gezegenin atmosferinde daha önce gözlemlenen demire ek olarak sodyum, kalsiyum, krom, lityum, hidrojen, vanadyum, magnezyum, nitrojen, manganez, potasyum ve baryum buldu.

Ayrıca özellikle ilginç olan vanadyum oksit buldular: bu molekül ilk kez bir dış gezegende kesin olarak tespit edildi.

Pelletier, "Bu molekül gökbilimcilerin çok ilgisini çekiyor çünkü sıcak dev gezegenlerin atmosferik yapısı üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir" diye açıklıyor. "Bu molekül, Dünya'nın üst atmosferini ısıtmada son derece etkili olan ozona benzer bir rol oynuyor."

Bazı elementler nispeten yok gibi görünüyordu. Ekip, gözlemlerinde mevcut olanlara kıyasla yüksek erime noktalarına sahip titanyum ve alüminyum gibi metallerin izine rastlamadı. Ekip bunun, sıcak Jüpiterlerin üst atmosferlerinin sıcaklığa karşı çok hassas olduğu ve sıcaklıkları yakın görünse bile oldukça büyük farklılıklar gösterebileceği anlamına gelebileceğini düşünüyor.

İlginç bir şekilde, buldukları bazı elementlerin bollukları WASP-76b'nin ev sahibi yıldızında görülenlere çok benziyordu- ve Güneş'te de. Ancak Dünya, Venüs, Mars ve Merkür gibi kayalık dünyalarda görülen bolluklardan çok farklıdırlar. Bu durum gaz devi gezegenlerin nasıl oluştuğuna dair bir ipucu olabilir.

Kayalık gezegenler aşağıdan yukarıya doğru, Katamari topu gibi birbirine yapışan kaya kümeleri şeklinde kademeli olarak oluşur. Yıldızlar ise yukarıdan aşağıya doğru, yerçekimi altında çöken ve büyümek için gazı içine alan bir gaz bulutundaki yoğun bir madde yığınından oluşur. WASP-76b'nin bileşimi, gaz devlerinin ya da bazı gaz devlerinin yıldızlara benzer şekilde oluştuğu anlamına gelebilir.

Ancak araştırmacılar, bu bolluklarla tam olarak eşleşmeyen elementlerin de ilginç olduğunu söylüyor. Bir noktada gezegenden gezegene suç işlendiğini öne sürüyorlar.

Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki New York Üniversitesi Abu Dabi'den astrofizikçi Mohamad Ali-Dib, "Bu, herhangi bir dev gezegende nikel, magnezyum ve krom gibi kimyasal elementlerin bolluğunu yüksek hassasiyetle ölçen ilk çalışma" diyor.

"Değerlerinin beklenenden sapması, WASP-76b'nin Merkür ile aynı kimyasal bileşime sahip çok daha küçük başka bir gezegeni yutmuş olabileceğini varsaymamıza yol açtı."

Sonuçlar, bu garip, uç dünyaların galaksimizde gezegenlerin oluşabileceği ve var olabileceği farklı yollar hakkında bize neler söyleyebileceğinin sadece yüzeyini çizdiğimizi gösteriyor.

Benneke, "Nesiller boyu araştırmacılar Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'ün hidrojen ve helyum için ölçülen bolluklarını gaz gezegenlerin oluşum teorilerini karşılaştırmak için kullandılar" diyor. "Aynı şekilde, WASP-76 b'deki kalsiyum veya magnezyum gibi daha ağır elementlerin ölçümleri, gazlı gezegenlerin oluşumunun daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacaktır."

 

Kaynak: https://www.sciencealert.com/