İster Hindistan'daki ayurveda (hayatın bilimi), ister geleneksel Çin, Tibet, Japon yöntemleri ol­sun, bütün Uzakdoğu sağlık yöntemleri insanı, evrenin bir küçük yansıması, yani "mikrokozmoz" ola­rak kabul ediyor. Bu düşünce sistem­lerine göre, insan organizmasının dengesini, birtakım tamamlayıcı güç­ler sağlıyor. Bu tamamlayıcı güçlere, Hindistan'da "üç doşa", Çin ve Ja­ponya'da "yin" ile "yang" adları veri­liyor. Tibet tıbbında bu tamamlayıcı güçlerin sayısı 3, Hint-Pakistan bil­geliğinde ise 4'e çıkıyor. Çin ejderhaları beş ana elementi gösteriyor: ODUN (TAHTA) yeşil, ATEŞ kırmızı, TOPRAK sarı, METALLER beyaz ve SU siyah...

İlk bakışta garip görünmekle bir­likte, geleneksel Uzakdoğu tıbbı za­man zaman klasik batı tıbbının önü­ne geçiyor. Batıda kan dolaşımının şemasını William Harvey 1628 tari­hinde çizmeyi başarmıştı. Oysa Hindistan'da, kan dolaşımının şeması te­orik olarak M.Ö. 6. yüzyılda bile bi­liniyordu. 16. yüzyılda Çinli doktor­lar kızıl hastalığını önlemek için bu hastalığa yol açan mikrobun vücuda aşı olarak verilmesini keşfetmişlerdi. 1688 yılında Rus doktorlar Çin'e gi­derek bu yöntemi öğrendiler ve böy­lece kızıl aşısı tüm dünyaya yayıldı. Yine 4 bin yıldan beri, Çinlilerin anestezi yerine akupunktur yöntemi­ni uyguladığını biliyoruz. Ancak Çin tıbbı, sadece bu küçük iğnelerden ibaret değildi. 16. yüzyıla tarihlenen "Ben co gang mu" başlıklı bir kitapçıkta, 1871 ilaç adı sayılıyordu. Bunlardan 1074 tanesi bitki. 443'ü hayvansal ve 354'ü de mineral kö­kenliydi. Çinliler'e göre ginseng kö­kü, beş önemli enerji kaynağını bir­den içeriyordu: toprak, su, odun, ateş ve metal... Anavatanı Mançurya olan ginseng, beş ana damarı tedavi edi­yor, bağışıklık ve üreme sistemlerini güçlendiriyor, kişinin fiziksel ve en­telektüel kapasitesini artırıyordu.

Tibet tıp ağacı iki gövdeli... Sol taraftakiler insanı uzun yaşamaya götüren iyi davranışları, sağ taraftakiler ise hastalık kaynaklarını gösteriyor. Uzakdoğu tıbbında hasta günlük, gecelik, mevsimlik kuralları izle­mek zorunda. Uzakdoğu tedavileri sadece tıbbi bilgileri değil, aynı za­manda bir yaşam biçimini de içeri­yor. Her şeyden önce hastanın ken­di kendini tanıması, bedeniyle ruhu­na sahip çıkması gerekiyor. Her hasta için bir beslenme rejimi öneri­liyor ve bunun, hastanın davranışla­rına egemen olması sağlanıyor. Öte yandan, Uzakdoğu tedavilerinde hasta bir kez iyileşince, mesele bit­miyor. Bir dizi teknik ile hastanın psikolojik olarak da iyileştirilmesi gerekiyor. Hindistan'da bunun için genellikle yoga tavsiye ediliyor. Çin'de ise "qi gong" yani, nefes aç­ma teknikleri uygulanıyor. Uzakdoğu tedavilerinde, aynı yöntem, zaman zaman farklı coğraf­yalarda değişik adlar alabiliyor. Bu­nun en tipik örneği Çin jimnastiği olan "tao yin" in, Japonya'da "do in" diye anılması...