Salieri kompleksi, belirli konularda yeteneği olan bireylerin kıvrak zekâları sayesinde kısa zamanda ortaya çıkardıkları başarılara karşı duyulan kıskançlıktır. Bununla birlikte nefret, mutsuzluk, kin ve korku gibi duyguları da beraberinde getirir. Kıskançlık duygusunun ileri boyutu da denebilir.

Salieri kompleksi adını, ünlü İtalyan klasik müzik bestecisi Antonio Salieri’den almıştır. Peter Shaffer’ın 1979 yılında kaleme aldığı “Amadeus” romanı ve Milos Forman’ın 1984 yılında yönettiği aynı isimli filmle hayatımıza Salieri kompleksi terimi girmiştir.

Filmde zorlu yollarla saray bestecisi olan Antonio Salieri’nin aynı dönemde yaşamış en yetenekli ve ünlü bestekârı olan Wolfgang Amadeus Mozart’ın başarısına karşı duyduğu kıskançlıktır. Bu kin ve kıskançlık ile Salieri tanrıya karşı da bir hayıflanma içerisindedir. Mozart kişilik olarak fazla enerjik, kaba söylemleri olan, aklına geleni düşünmeden söyleyen biri olarak karşımıza çıkar. Salieri ise görgü kuralları olarak kendini geliştirmiş biridir.

Tanrıya serzenişlerinden biri de budur. Neden Mozart gibi kaba birine bu yetenek verilmiştir? Kendisi gecesini gündüzüne katıp üreterek saray bestecisi olmuştur ancak Mozart bir günde bile çok iyi besteler ortaya çıkarabilmektedir. Salieri’nin müzik hayatındaki kariyeri Mozart’ın gelmesiyle gölgede kalmış ve Mozart’ı başarısız yapmak için elinden geleni ardına koymamıştır.

Gerçekler filmdekinin aksinedir. Salieri aslında Mozart’a bu kadar kin beslemez tam aksine Mozart’ı desteklemiş, eserlerini seslendirmiştir. Hatta birlikte besteledikleri eserleri vardır. Mozart’ın eşi Constanze, oğullarını müzik eğitimi alması için saray bestecisi Salieri’ye emanet ettiği de bilinenler arasındadır. Sonuç olarak Mozart’ın vefatından sorumlu tutulan Salieri, son nefesine kadar bunu yalanlamış ve Mozart’a zarar verecek kadar bir kıskançlık duymamıştır.

Geçmişte de izlerini gördüğümüz bu kompleks ki örnek verecek olursak Edison’un Tesla’nın önünü kesmesi gibi benzer olaylarla karşılaşabiliriz. Kendi hayatınızdan, şahit olduklarınızdan da rahatça bu kompleksi örnekleyebiliriz.

 

 

Kaynak:

https://www.bilimkurgukulubu.com/genel/inceleme/salieri-kompleksi/

https://www.insancaakademi.com/salieri-kompleksi/