Kuzey Afrika’da bulunan bir mağarada yaklaşık 15.000 yıl önce, “benzersiz ve özel” bir tıbbi bitki olan Efedra ile birlikte bir insanın gömüldüğü keşfedildi. Geleneksel tıpta hala kullanılan bu mütevazı çalı, insanlığın bu bitkiyi kullanımına dair bilinen en eski örneği temsil ediyor ve tarih öncesi cenaze ritüelleri ile tıbbi uygulamalar hakkında önemli ipuçları sunuyor.

Bu arkeolojik bulgu, Fas’ın kuzeydoğusunda, Berkane kenti yakınındaki La Grotte des Pigeons (Güvercinler Mağarası), yerel adıyla Taforalt’ta gerçekleşen kazılarda ortaya çıkarıldı. 2005-2015 yılları arasında mağaranın en arka bölümünde oturur ya da yatar şekilde yerleştirilmiş çok sayıda yetişkin ve bebek iskeleti keşfedildi.

Bu iskeletlerden biri, 19-20 yaşlarında olduğu belirlenen ve “Birey 14” olarak adlandırılan bir erkeğe aitti. Kemiklerinin yanı sıra mezar hediyeleri arasında hayvan kemikleri, taşlar ve aşı boyasıyla boyanmış nadir objeler bulundu.

Son araştırmalarda, Las Palmas de Gran Canaria Üniversitesi liderliğindeki bir ekip, bu bireyin mezarında yedi farklı bitki türüne ait yüzlerce yanmış kalıntıyı analiz etti. Bunlar arasında en dikkat çeken, Hindistan ve Çin’in geleneksel tıbbında binlerce yıldır bilinen bir bitki olan Efedra oldu.

Efedra, soğuk algınlığı ve solunum yolu hastalıklarını tedavi etmekten enerji artırmaya ve kilo kaybına kadar geniş bir kullanım alanına sahip olduğu iddia edilen bir bitki olarak öne çıkıyor. Ancak bu faydaların bir kısmı henüz bilimsel olarak tam doğrulanmış değil.

Efedra bitkisinin ana aktif maddelerinden biri olan efedrin, uyarıcı etkileriyle bilinir ve genellikle anestezi sırasında düşük tansiyonu önlemek, astım, narkolepsi ve obezite tedavisinde kullanılır.

Bu bitkinin çok yönlü özellikleri göz önüne alındığında, araştırmacılar “Birey 14”ün yanmış Efedra kalıntılarıyla gömülme nedenini tam olarak belirleyemese de bazı varsayımlar öne sürüyorlar.

Çalışmayı yürüten bilim insanları, Efedra’nın hem besleyici hem de tedavi edici özelliklere sahip bir “tıbbi gıda” olarak tüketilmiş olabileceğini düşünüyor. Bu bitkinin açlığı hafifletmek ve aynı anda sağlığı korumak gibi çok amaçlı faydalar sağlamış olabileceğini belirtiyorlar.

Ayrıca, mağarayı kullanan Iberomaurusian topluluğunun diş çekimi ve kafatası delme gibi cerrahi müdahaleler gerçekleştirdiğine dair kanıtlar bulunuyor. Araştırmacılar, Efedra’nın damarları daraltıcı etkisi nedeniyle bu operasyonlar sırasında kan kaybını azaltmak ve iyileşmeyi desteklemek amacıyla kullanılmış olabileceğini ileri sürüyorlar.

Araştırmacılar, 15.000 yıl önce yaşamış insanların tam olarak ne amaçladığını anlamanın mümkün olmadığını kabul ediyor. Ancak, bu “benzersiz ve özel” bitkinin cenaze bağlamında kullanıldığının net olduğunu, bunun da dönemin insanlarının bitkinin sıra dışı özelliklerinin farkında olduğunu gösterdiğini vurguluyorlar.

“Özel yiyeceklerin tüketilmesi ve bu yiyeceklerin mezarlık gibi derin sembolik anlam taşıyan yerlere bırakılması, genellikle ziyafetlerin veya ölülerle yiyecek paylaşımının bir göstergesi olarak yorumlanır. Güvercinler Mağarası’nda da, insanların bu tür özel yiyecekleri cenaze töreninin bir parçası olarak kullandıklarını veya tükettiklerini düşünüyoruz. Efedra’nın, bu ritüellerde önemli bir yer tuttuğunu ileri sürüyoruz” diye belirtiyorlar.

 

 

Kaynak: arkeofili.com