Hiç dikkatinizi çekti mi? Balkonda ya da güneş alan bir yerde çeşitli amaçlarla kullanılmak üzere saklanan gazeteler, bir süre sonra sararmaya başlar. Özellikle arşiv meraklıları için eski gazete ve dergileri uzun süre saklamak, zamanla sararıp soldukları için sıkıntılıdır. Ama her işin olduğu gibi bunun da bir püf noktası vardır. Gazete kağıdının sararma nedeni bilinirse koruyucu önlemler almak daha kolaylaşır.

Kağıt, beyaz selülozdan oluşan odundan yapılır ve odunda %25-35 oranında tutkal vazifesi gören ‘lignin’ bileşeni vardır. Beyaz kağıt üretiminde lignin düzeyinin en aza indirilmesi gerekir. Bu nedenle kaliteli kağıtlara basılan kitapların sayfaları kolay kolay sararmaz.

Gazete kağıdında ise ekonomik olması için yüksek miktarda lignin kullanılır. Gün ışığı ya da havayla temas eden ligninin okside olması, kağıdın renk değiştirip sararmasına neden olur. Bu arada selüloz lifleri de ısı ve asit içeren reaksiyonlar nedeniyle kesilir. Bu da kağıtların parçalanmasına ve kahverengiye dönüşmesine neden olur. Bu yüzden gazete ve dergiler kuru, karanlık ve serin yerde saklanmalıdır.

Arşiv meraklılarının bu temel koruma önlemi dışında alabilecekleri başka önlemler de vardır. Örneğin, gazetelerin saklandığı dosya ve kutuların asit geçirmeyen malzemelerden yapılıp yapılmadığına dikkat edilmelidir. Böylece asit, kağıtların içine işleyemez. Ayrıca gazete kağıtlarının arasına asit geçirmeyen kağıtlar konabilir ve polyester bir tabakayla hava geçirmeyecek şekilde kaplanabilir. Ancak bu amaçla sıradan plastik veya vinil kullanılmaz çünkü bu malzemeler kağıdın içine işleyebilecek eriyik ve katkı maddeleri içerir. Gazete kağıtlarının sararmasını önleyen sprey ve solüsyonlar da bulunmaktadır.

Gazetelerden kesilen kupürleri korumak içinse evde hazırlanabilecek bir formül var. Bunun için manyezi sütü tableti bir litre soda içinde eritilir ve bu eriyik sekiz saat bekletilir. Daha sonra karışım bir plastik kaba dökülür. Saklama kabı olarak kesinlikle alüminyum kullanılmamalıdır. Saklanacak gazete kupürleri, bu karışma batırılıp bir saat içinde bekletildikten sonra çıkartılıp kurumaya bırakılır. Ancak gazete kağıdının üzerindeki yazıların bu eriyik içinde çıkmadığından emin olmak için bir ön deneme yapmakta fayda vardır.

Karışım sarıya dönüştüğü anda yenisi hazırlanmalıdır.

 

Kaynak: Lüzumsuz Bilgiler 1