1518 DANS VEBASI

Temmuz 1518’de Strazburg şehrinde ani ve kontrol edilemez gibi görünen bir olay gerçekleşti. Yüzlerce insan kontrolsüz bir şekilde dans etmeye başladı. 400 erkek ve kadın yorgunluktan bayılana kadar dans etti.

Önce Frau Troffea olarak bilinen bir kadın sokağa adımını atıp sessizce dans etmeyi başladı. Neredeyse bir hafta boyunca uyumadan, yemek yemeden solo dansına devam etti. Sonrasında ona başkaları da katılmaya başladı. İlk başta 34 kişi kadardılar. Ancak ağustos ayına gelindiğinde, dans salgını 400 kişiyi etkisi altına almıştı. Yerel doktorlar konuya bir açıklama getiremiyordu. En sonunda bunun kanın fazla ısınması ile ilgili doğal bir hastalık olduğuna karar verildi. Tedavisi de hastalıktan kurtulana kadar dans etmekti.

Bu olay tarihe 1518 dans vebası olarak adını yazdırdı. Dansçılar için hemen bir sahne inşa edildi, profesyonel dansçılar getirildi. Hatta dansa eşlik etmesi için bir müzik grubu bile vardı. Ancak işler planlandığı gibi gitmedi. Bu dansçılara başkaları da katılmaya başlamıştı. Ölümüne dans eden kişiler yorgunluktan bayılmaya başladı. Kayıtlara göre bu dans sonucunda birçok kişi felç ve kalp krizi geçirdi. 1518 Dans vebası, dans edenlerin günahlarının af olması için bir dağın tepesindeki tapınağa topluca götürüldüğü Eylül ayına kadar devam etti. Sonra dansçılar yavaş yavaş durdular.

Size bu dans vebası efsane gibi gelebilir ama 16.yüzyıl tarihi kayıtlarında belgelenmiştir. Aynı zamanda türünün bilinen tek hadisesi de değildir. Benzer çılgınlıklar İsviçre, Almanya ve Hollanda’da daha önce yaşanmıştır. Örneğin, 1374’te Ren Nehri kıyısındaki binlerce köylünün, yol boyunca acı içinde çığlıklar atarak dans ettiği bilinir. Ancak bu salgınlar içinde en iyi belgelenen 1518’deki dans salgınıdır.

Dans vebasının sebebi uzun süre araştırıldı ama kesin bir sebebe ulaşılamadı. Tarihte hala gizemini korumaya devam ediyor.

1692 SALEM CADI MAHKEMELERİ

1692-93 yılları Amerika’nın kuzey doğusundaki Salem kasabasında ‘cadılık ve büyücülük’ gerekçesiyle başta kadınlar ve kız çocukları olmak üzere çok sayıda insanın mahkemelerde yargılandığı ve ölüme mahkum edildiği yıllar oldu. Bu olay tarihte ‘Salem Cadı Mahkemeleri’ olarak bilinmektedir. 9 yaşındaki Betty Parris ile 11 yaşındaki Abigail Williams ilk belirtileri gösterdi. Vücutları kontrolsüz bir şekilde kasılıyor, ağızları çarpılıyor, ilginç sesler çıkartıyorlardı. Daha sonra beş kızda daha benzer belirtiler görüldü ve devamında yöre halkı büyücülük ve cadılıkla suçlanmaya başlandı.

Mahkemelerde 200’den fazla kişi bu suçlamalara maruz kaldı ve çoğu kadın olmak üzere 20 kişi ölüme mahkum oldu. Bu rahatsızlıkların nedenine dair yaygın teorilerden biri, 1976’da Science dergisinde yer alan Linnda Caporael’in çavdar mantarı teorisiydi. Bu parazitin bulaştığı çavdardan yiyenlerde, ‘çavdarmahmuzu hastalığı’ olarak da bilinen belirtiler, halüsinasyonlar, kas spazmları ve nöbetler görülüyordu. 2007’de yapılan araştırmalar bunun nörolojik bir rahatsızlık olduğunu ve NMDA reseptörlerine karşı tepki veren antikorlardan kaynaklandığını ortaya koydu. Nedeni henüz kesinleşmiş olmasa da herpes gibi bir virüsün bunu tetiklemiş olabileceği düşünülüyor.

1962 TANZANYA GÜLME SALGINI

30 Ocak 1962’de Tanzanya’nın Kashasha köyünde bulunan kız yatılı okulunda üç kız öğrenci arasında bir salgının ilk adımları patlak verdi. Sonrasında salgın tüm okula yayıldı. Bu salgın diğer birçok salgından farklı olarak doğrudan direk hastalığa sebep olmuyordu. Aksine insanların gülmesine yol açıyordu. Sorun şu ki bu gülme kontrolsüz biçimde gerçekleşiyordu. Salgın nedeniyle okul bir süreliğine kapatıldı. Ancak yatılı öğrencilerin evlerine gönderilmesi salgına daha büyük bir yayılma alanı sundu. Salgın diğer köylerde de çoğunlukla gençler arasında yayılarak etkisini arttırdı. Aralıklarla ortaya çıkan ve yaklaşık 18 ay süren bu salgın toplamda 1000’den fazla kişiyi etkiledi, 14 okul kapatıldı.

Hastaların semptomları, birkaç saatten 16 güne kadar süren tekrarlayan gülme ve ağlama ataklarını içeriyordu. Bu krizlere huzursuzluk, amaçsız hareketler ve bazen de şiddet eşlik ediyordu. Aileler ve hükümet, neler olup bittiğine dair bir ipucu vermeleri için her türden uzmanı görevlendirdiler. Ancak uzmanlar organik nedenler bulamadılar. Olayla ilgili araştırmalar, kitlesel psikojenik veya sosyojenik bir hastalık vakası olarak tanımladı.

Bu salgından hiç kimse kalıcı olarak etkilenmedi ve nedeni de tam olarak asla anlaşılamadı.

1991 RHODE ISLAND ZEHİRLİ DUMAN PANİĞİ

1991’de, Rhode Island’daki bir lisedeki bazı öğrenci ve öğretmenler, havalandırma sisteminden zehirli dumanlar geldiğini düşündüler. Bu dumanı ilk fark eden 14 yaşındaki kız çocuğu ağlayarak yere düştü. Midesinin ağrıdığını ve gözlerinin acıdığını söyledi. Diğer öğrenciler ve o odadaki öğretmen de daha sonra aynı semptomları yaşamaya başladı. Büyük bir korkuyla hepsi koridora koştular. Kısa süre sonra, koridoru net bir şekilde görebilen bitişik sınıflardaki öğrenciler ve öğretmenler de semptomlar yaşamaya başladı.

Sonunda 21 kişi (17 öğrenci ve 4 öğretmen) acil servise gitti. Hepsi baş dönmesi, baş ağrısı ve mide bulantısından şikayet ediyordu. Ancak devamında yapılan araştırmada okulda toksik gaz kanıtı bulunamadı. Çocukları ve öğretmenleri tedavi eden doktorlar, salgının Basra Körfezi Savaşı sırasında kimyasal savaş korkusunun yol açtığı bir kitle histeri vakası olduğu sonucuna vardı.