Yıllar yıllar önce Anadolu’ya şehir kurmak için göçen insanlar, İzmit Körfezi’nin karşısındaki Baş İskele ’ye gelip konaklarlar. Aç karınlarını doyurmak için denize olta atarlar. Oltayla avladıkları ilk canlı ıstakoz olur. Yemeklerini yiyip karınlarını doyurduktan sonra buraya yerleşmeye karar verirler. Kurdukları şehre de ıstakoz anlamına gelen “Astakos” adını verirler.

İzmit şehrinin adına yönelik bir başka efsaneye göre; bu bölgede güzeller güzeli Olbia adında bir yaşar. Olbia, deniz tanrısı Posedidon’la evlenir ve bir erkek doğurur. Astakoz koyarlar adını. Astakoz, devrin yenilmez bir kahramanıdır. Körfezin ucunda kendi adını verdiği bir şehir kurar.

Biraz zaman geçtikten sonra Bitinya Kralı Nikomedos gelir ve yeniden şehir kurmak ister. Şehir için önce bir kurban keser. Kesilen kurbanı bir kartal kapar ve götürüp karşı tarafa bırakır. Karşı taraf bugünkü İzmit şehrinin bulunduğu dağ yamacıdır.

Kral bu olayı işaret olarak kabul eder ve oraya giderek kendi adını verdiği bir şehir kurar. Hatta orayı başkent yapar.

Nikomedia şehrini Selçuklu Türkleri fetheder ve şehrin adını “İznikmid” olarak değiştirirler. Daha sonra da “İzmit” olarak değiştirirler.

Osman Gazi döneminde bölgeyi büyük Türk mücahidi Akçakoca, Bizanslılardan alır. Bu yüzden İzmit ve çevresine Akçakoca eyaleti anlamına gelen “Kocaeli” adı verilir.