Howard Carter, 100 yıl önce Kral Tutankamon’un mezarını keşfettiğinde, “harika şeyler” gördüğünü bildirmişti. İşte bu ünlü antik Mısır mezarından 30 görkemli eser.

 

1 Ölüm Maskesi

Tutankamon’un ölüm maskesi muhtemelen mezarında bulunan en ünlü eser. Kahire Üniversitesi Mekanik Tasarım Bölümü’nde emekli profesör olan Galal Ali Hassaan, 2016 yılında yayımlanan makalesinde, Tutankamon’un yüzüne yerleştirilen 53 santimetre uzunluğundaki süslü maskenin esas olarak yarı değerli taşlar ve renkli cam hamuruyla işlenmiş altından üretildiğini ve 10 kilogram ağırlığında olduğunu yazdı. “Gözler obsidyen ve kuvarstan üretilmiş” diye yazan Hassaan, maskenin Tutankamon’u uzun sakallı, kobra ve akbabalı bir başlıkla tasvir ettiğini belirtiyor.

Mısır’daki Amerikan Araştırma Merkezi’nde kıdemli araştırmacı olan Marianne Eaton-Krauss “Bilinmeyen Tutankamon” (Bloomsbury, 2016) adlı kitabında, ölüm maskesinin arkasında hiyerogliflerle yazılmış Ölüler Kitabı’ndan bir büyü olduğunu ve bunun “maskenin ölen kişinin yüzü olarak işlev görmesini garanti altına aldığını” yazdı. Tutankamon’un gömüldüğü en içteki üçüncü tabutun üzerinde de aynı büyünün yazılı olduğunu anlaşıldı.

2 Demir hançerler

Tutankamon, biri demir diğeri altın olmak üzere iki hançerle birlikte gömülmüştü. “Iron from Tutankhamun’s Tomb” (Kahire’deki Amerikan Üniversitesi Yayınları, 2022) adlı kitaba göre her iki hançer de firavunun mumya sargılarının farklı katmanlarına sarılmış olarak bulundu.

Araştırmacılar kitapta, demir hançerin Tutankamon’un sağ uyluğunun yanına yerleştirildiğini belirtiyor. Hançerde kullanılan demir, bir meteoritten üretilmiş ve hançerin kaya kristalinden yapılmış bir kabzası ve üzerine karmaşık desenler işlenmiş altın bir sapı var. Araştırmacılar, karmaşık oymalara sahip altın bir sapı da olan altın hançerin Tutankamon’un karnının üzerinde bulunduğunu yazdı.

Römisch-Germanisches Zentralmuseum’da konservatör olan ve “Tutankamon’un Mezarından Demir” kitabının yazarlarından Katja Broschat, her iki hançerin de aşınma belirtileri gösterdiğini belirtiyor. Broschat, her iki hançerin de bir avda ya da başka bir faaliyette kullanılıp kullanılmadığının kesin olmadığını söylüyor.

3 Masa Oyunları

“Ancient Egyptians at Play: Board Games Across Borders” (Bloomsbury, 2016) adlı kitaba göre Tutankamon’un mezarında en az dört masa oyunu vardı. Mezarda bulunan bazı tahtalar ve oyun parçaları fildişinden yapılmıştı ve tahtalar “yirmi oyunu” ve “senet” için tasarlanmış gibi görünüyor.

Her iki oyunun da kuralları tamamen net değil. Büyük Mısır Müzesi, senet oyununun 30 karelik bir tahta üzerinde oynandığını ve amacın “rakibin aynı şeyi yapmasını engellerken tüm taşları güvenli bir şekilde tahtanın dışına çıkarmak” olduğunu belirtiyor.

“Yirmi oyunu” kuralları da belirsiz. Metropolitan Sanat Müzesi’nde araştırma görevlisi olan Anne Dunn-Vaturi, 2014 yılında Metropolitan Sanat Müzesi’nin web sitesinde yayınlanan bir makalesinde, oyunu inceleyen akademisyenler arasında “genellikle iki oyuncunun tahtanın karşılıklı iki tarafında başladığı” ve “daha sonra oyunu kazanmak için taşlarını orta koridordan son alana ve tahtanın dışına doğru hareket ettirdikleri varsayılıyor” diye yazmıştı.

4 Elbise Mankeni

Tutankamon’un mezarından çıkan az bilinen eserlerden biri de kralın gardırobunu ve mücevherlerini seçmeye, ayarlamaya ve saklamaya yardımcı olmak için kullanılan bir manken. Bir eğitim organizasyonu olan Ancient Egypt Alive’ın kurucusu ve direktörü Laura Ranieri Roy, “Tutankamon, elbette hem yaşamı hem de ölümünden sonrası için büyük bir gardırobu olan çok şık biriydi.” diyor.

Ranieri Roy, Howard Carter’ın Tutankamon’un mezarında bulduğu “12 görkemli cübbe, düzinelerce sandalet, iç çamaşırı, çorap, hatta Tutankamon’un bebek kıyafetleri” gibi yüzlerce giysi olduğunu belirtiyor. “Böylesi süslü cübbeleri ve mücevherleri, sergileyeceği, hatta belki de gardırop görevlilerinin kıyafetlerini hazırlayacağı ve kralın kıyafetlerinde ayarlamalar yapacağı bir mankene ihtiyaç duyması mantıklı.”

5 Altın Sandaletler

Tutankamon’un mumyası altın sandaletler giymiş olarak bulundu. Antik Mısır Ayakkabı Projesi direktörü Andre Veldmeijer, “Toplam uzunluğu yaklaşık 29,5 cm idi.” diyor. Veldmeijer, Tutankamon’un muhtemelen hayattayken bu sandaletleri giymeyeceğini söylüyor. Bunun gibi sandaletler muhtemelen gömülmesi için özel olarak yapılmış olmalıydı.

Bu altın sandaletlerin “altın bir levhadan kesilmiş ve muhtemelen bir deri tabakasıyla korunan yumuşak bir yüzey üzerine kabartılmış” olabileceğini söyleyen Veldmeijer, bu işlemin “günümüzde ince metalin dövülerek şekillendirilmesinden ve süslenmesinden çok da farklı olmadığını” belirtiyor.

6 Tutankamon’un Tabutu

Tutankamon, iç içe geçmiş üç tabutun içinde toprağa verildi. Manchester Üniversitesi’nde Mısırbilim profesörü olan Joyce Tyldesley, “Tutankamon” adlı kitabında birleşik tabutun yaklaşık 1,3 metrik ton ağırlığında olduğunu söylüyor. Tyldesley, tabutların büyük boyutlarının, Tutankamon’un mezarının nispeten küçük boyutuyla birleştiğinde Carter’ın onları açmasını zorlaştırdığını belirtiyor.

Her üç tabutta da Tutankamon’un uzun sakallı olduğu ve elinde bir değnek tuttuğu görülüyor. Mısır Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı, dış tabutun yaldızlı ahşaptan yapıldığını ve üzerinde mavi ve kırmızı camlar bulunduğunu belirtiyor. Tyldesley, ikinci tabutun da yaldızlı ahşaptan yapıldığını ve üzerinde parçalanmış lotus çiçekleri de dahil olmak üzere çeşitli bitkilerle bulunduğunu söylüyor. Bakanlık, üçüncü ve en içteki tabutun som altından yapıldığını ve ketene sarılı olarak bulunduğunu belirtiyor. Tutankamon bu en içteki tabutun içinde, üzerindeki diğer eşyaların yanı sıra ölüm maskesiyle birlikte toprağa verilmişti.

7 Tutankamon’un Tahtı

Eaton-Krauss, Tutankamon’un mezarında iki taht bulunduğunu söylüyor. Biri abanozdan yapılmıştı ve bir piskoposun sandalyesine benzediği için Carter buna “dini taht” adını vermişti, ancak özel bir dini amacı olduğuna dair hiçbir kanıt yok.

Tyldesley’in kitabında belirttiğine göre, bazen “altın taht” olarak da adlandırılan diğer tahtta Tutankamon ve eşi Ankhesenamun’un bir tasviri bulunuyor. Carter notlarında, Ankhesenamun’un Tutankamon’a merhem ya da parfüm sürüyor gibi göründüğünü yazdı.

Bu taht yaklaşık 1 metre boyundaydı ve ketenle sarılmıştı. Tyldesley, “sağlam, hafif eğimli bir arka paneli, kolları, delikli yan panelleri ve aslan bacaklarına benzeyecek şekilde oyulmuş dört ayağı olan ahşap bir sandalye” diye yazmıştı. “Sandalye altın ve gümüş levha ile kaplanmış ve renkli taşlar, cam ve fayans [sırlı seramik] ile işlenmişti.”

Tyldesley, “Eski Mısırlıların çoğu yere çömeldiğinden ya da alçak taburelerde oturduğundan, sandalyeler lüks bir eşyaydı ve sadece zenginliğin değil, aynı zamanda gücün de göstergesiydi” diyor.

8 Savaş Arabası

Comité international pour l’égyptologie (Fransızca “Uluslararası Mısırbilim Komitesi”) dergisinde 2020 yılında yayımlanan araştırmaya göre, Tutankamon’un mezarında altı savaş arabası bulundu. Ekip, makalelerinde Carter’ın en özenli savaş arabalarından ikisinden “devlet arabası” olarak bahsettiğini belirtti. Araştırmacıların devlet arabalarından birinin derinlemesine analizi ve restorasyonu sonucunda, üzerinde binenlere gölge sağlayabilecek bir gölgelik olduğu ortaya çıktı.

Arabanın sağ tarafında altı yabancı esirin resimlerinin yanı sıra Tutankamon ve Ankhesenamun’un isimlerini içeren hiyeroglifler de bulunuyor. Ayrıca kanatlarını açmış bir güneş şahini resmi ve şahinin güneşle ilişkilendirilen bir Mısır tanrısı olan Horus’u temsil ettiğini belirten bir hiyeroglif yazı bulunuyor.

Ekip makalelerinde, “Tüm bu tasarım, Mısır halkı tarafından tapılan kraliyet çiftinin görünümü olarak yorumlanabilir; kral ve kraliçenin yaşamı ve istikrarı, üzerlerinde gezinen ve onları koruyan güneş tanrısının altında sağlanır” diye yazdı.

9 Trompetler

“The Science of Brass Instruments” (Springer International Publishing, 2021) adlı kitaba göre, Tutankamon’un mezarında bulunan biri gümüş diğeri yaldızlı bronzdan yapılmış iki trompet, dudak titreşimleriyle çalınan labrosonlar olarak bilinen enstrümanlar arasında günümüze ulaşan en eskiler arasında yer alıyor.

Müzisyen James Tappern, YouTube’da dinlenebilen 1939 tarihli bir BBC yayınında trompetleri çaldı. Ancak araştırmacılar, Tappern’in trompetleri çalmak için modern ahşap bir ağızlık kullanmak zorunda olduğunu, dolayısıyla Tappern’in çaldığı perdelerin Tutankamon’un zamanında mümkün olup olmadığının net olmadığını belirtiyor. Günümüzde bu enstrümanların çalınması, hassasiyetleri nedeniyle yasak.

10 Anubis

Mumyalama ile ilişkili çakal başlı bir antik Mısır tanrısı olan Anubis’in bu heykeli, Tutankamon’un mezarında bulundu. Ahşap ve altından yapılmıştı.

11 Göğüs Zırhı

Tutankamon’un mezarında bulunan bu renkli göğüs zırhının ortasında bokböceği (scarab) şeklinde bir muska olduğu görülüyor. Bokböceği dirilişin ya da yeniden doğuşun sembolü olarak görüldüğünden bu muskalar Antik Mısır’da sıklıkla bulunurdu.

12 Osiris Duvar Resmi

Tutankamon’un mezarındaki bu duvar resmi, firavunu yeraltı dünyasının tanrısı olarak kabul edilen Osiris ile etkileşim halinde gösteriyor. Tutankamon öldüğünde yaklaşık 19 yaşındaydı.

13 Fildişi Kaplı Kutu

Fildişiyle kaplı bu ahşap kutu Tutankamon’un mezarından çıkmıştı. Kutunun üzerinde yorumlanması zor motifler sergileyen ayrıntılı resimler yer alıyor.

14 Anubis ve Hathor Duvar Resmi

Bu duvar resminde Tutankamon, Antik Mısır tanrıları Anubis ve Hathor tarafından kuşatılmış olarak tasvir edilmiş. Anubis mumyalama ile ilişkilendirilen çakal başlı bir tanrı, Hathor ise diğer şeylerin yanı sıra doğurganlık ve aşk ile ilişkilendiriliyor.

15 Hayvanlı Duvar Resmi

Tutankamon’un mezarındaki bu duvar resminde altı babunun yanı sıra bir kayık üzerinde bir bokböceği görülüyor. Babunlar Mısır’a daha güneyden ithal edilirken, bok böcekleri yeniden doğuş veya dirilişle ilişkilendirilirdi.

16 Kanopik Kavanozlar

Tutankamon’un mezarında bulunan kanopik kavanozların kapağı. Bu gibi kavanozlarda mumyalama işlemi sırasında çıkarılan karaciğer ve akciğer gibi iç organların kalıntıları saklanırdı.

17 Tutankamon ve Eşi

Tutankamon ve eşi Ankhesenamun, Tutankamon’un mezarında bulunan bu resimde tasvir edilmiş. Ankhesenamun’un mezarı bulunamadı ve Krallar Vadisi’nde bir yerde olduğuna inanılıyor.

18 Kupa

Çiçek şeklindeki bu fincan Tutankamon’un mezarında bulundu. Üzerindeki hiyeroglif yazıtlar, Tutankamon’a milyonlarca yıl ömür verilmesini istiyor.

19 Kavanoz

Tutankamon’un mezarında bulunan bu kavanozun tepesinde bir aslan var. Alttaki motifler Mısır’ın Nubia ve Batı Asya’daki düşmanlarını ve onlara karşı kazanılan zaferi temsil ediyor olabilir. Kavanoz, kozmetik ürünleri koymak için kullanılmış olabilir.

20 Ushabti

Tutankamon’un mezarında bulunan bir ushabti. Ushabtiler, genellikle eski Mısır mezarlarında bulunur ve ölen kişiye öbür dünyada hizmet etmek içindir. Bu ushabti kireçtaşından yapılmış ve elinde bir değnek ve kamçı tutuyor.

21 Yatak

Bu yatak Tutankamon’un mezarında bulunan birkaç yataktan biri. Altınla yaldızlanmış ahşaptan yapılmış olup üzerinde inek tasvirleri bulunuyor. Eski Mısır’da inekler bazen doğurganlık ve aşk ile ilişkilendirilen bir tanrıça olan Hathor ile ilişkilendirilirdi.

22 Diadem

Tutankamon’un mezarında bulunan bu diademin üzerinde akbaba ve kobra tasvirleri bulunuyor. Diğer malzemelerin yanı sıra cam, lapis lazuli, obsidyen ve malakit ile birlikte altından yapılmış.

23 Mumya

Tutankamon’un mumyası hâlâ Krallar Vadisi’ndeki mezarında yatıyor. Mezarındaki pek çok obje müzelere taşınmış olsa da firavun mezarında kalmaya devam ediyor.

24 Suaygırı Avcısı

Tutankamon’un mezarında bulunan bu küçük heykel, firavunu bir zıpkınla suaygırı avlarken gösteriyor. Sağlık sorunlarına rağmen, Tutankamon’un gerçek hayatta suaygırı avına çıkmış olması mümkün.

25 Tekne modeli

Tutankamon’un mezarında bulunan bir tekne modeli. Yelken donanımı ile boyalı ahşaptan yapılmış olan model yaklaşık 10 cm eninde ve 22 santimetre uzunluğunda.

26 Dış Kutu

Tutankamon’un üç tabutu burada gösterilen kuvarsit bir kutu içinde bulunmuştu. Üzerinde dört tanrıça tasviri var: İsis, Nephthys, Neith ve Selket.

27 Daha Fazla Ushabti

Tutankamon’un mezarında bulunan ek ushabtiler. Bunlardan birinde “Nemes Başlığı” olarak bilinen bir başlık, diğerinde ise Nubia peruğu olarak bilinen bir peruk var.

28 Ahşap Kutu

Tutankamon’un mezarında bulunan boyalı ahşap bir kutu. Üzerinde av sahnesi tasvirleri var.

29 Altın Toka

Bu altın toka Tutankamon’un mezarında bulundu Üzerinde firavunun savaş arabasına binerken bir tasviri var.

30 Baş Dayanağı

Mavi fayans (sırlı seramik) malzemeden yapılmış bu baş dayanağı Tutankamon’un mezarında bulundu. Bir yastık gibi kullanılmış olabilir.

 

Kaynak: 1