Mevsim geçişlerinde böyle hiçbir sebep yokken keyifsiz, hiçbir şey yapmak istemezken buldunuz mu kendinizi? Ya da elini-kolunu kaldıramamak, dünyaya karşı genel bir ilgisizlik hali, aşırı uyuma eğilimi, bin bir türlü uyku bozukluğu ve hatta alınan kilolar… Bunlardan tanıdık gelenler var mı?

Her yıl mevsimsel duygudurum bozukluğu tarafından dengesi bozulan yüz binlerce, hatta milyonlarca insan var. Belki onlardan biri de sizsiniz, belki de değilsiniz.

Mevsimsel depresyon veya kış depresyonu olarak da bilinen mevsimsel duygudurum bozukluğu, mevsim geçişlerinde tetiklenir ve genellikle sonbahar aylarında başlar. Bu depresyon türü, ilkbaharın güneşli günlerinde bünyeden çıkıp gitmeden önce, farklı evrelerde, inişli-çıkışlı bir seyir gösterebilir.

Mevsimsel depresyonun, “Kış hüznü” olarak da adlandırılan hafif seviyesinden de mustarip olabilirsiniz, “tam mevsimsel depresyon” tarafından esir alınmış da. Bahsi geçen ağır seviyede, mevsimsel duygudurum bozukluğu, nasıl hissettiğiniz ve ne düşündüğünüz de dahil olmak üzere günlük yaşamınızın her alanını etkileme gücüne sahiptir. Bu noktada tedavi almak artık bir zarurettir.

Mevsimsel duygudurum bozukluğu, tahmin edilenden çok daha yaygındır. Gençlerde yaşlılara göre ve kadınlarda erkeklere göre, daha sık görülür. Major depresif bozukluk, bipolar bozukluk gibi başka duygudurum bozuklukları olanlar, ailesinde herhangi bir depresyon türünden veya şizofreni gibi zihinsel sağlık problemlerinden mustarip kişilere sahip olanlar, en kuzey ve en güney enlemlerde yaşayıp belirli aylarda güneş ışığından büyük oranda yoksun kalanlar, daha büyük risk altındadır.

MEVSİMLER DEPRESYON NEDENLERİ

SAD üzerine çeşitli çalışmalar yapan bilim insanları, depresyona neyin neden olduğunu tam olarak tespit edemediler. Ancak genel görüş, güneş ışığı eksiliğinin ana tetikleyici olduğu yönünde. Buna göre; güneş ışığından mahrum kaldığınızda vücudunuzda şöyle problemler olabileceği düşünülüyor:

Daha az güneş ışığı, biyolojik saatinizin değişmesine sebep olur. Biyolojik saat ise tüm ruh halinizi, uyku düzeninizi ve hormonlarınızı etkiler. Biyolojik saatinizde meydana gelen küçük bir değişiklik bile, alışık olduğunuz günlük programa ayak uyduramamanız sonucunu doğurabilir.

Güneş ışığı vücudunuzdaki serotonin hormonunu düzenlemeye yardımcı olur ve zaten mevsimsel depresyon için risk altındaysanız, güneş ışığının eksikliği durumu daha da kötüleştirebilir.

Serotonin seviyesi ayrıca D vitamininden de destek alır. Güneş ışığı ise hepimizin bildiği gibi, D vitamini üretmeye yardımcı olur. Dolayısıyla sonbahar ve kış aylarında daha az güneş, D vitamini eksikliğine, D vitamini eksikliği ise serotonin seviyesinin düşmesine yol açabilir. Bu şekilde, zincirleme bir etkiyle, mevsimsel depresyona yakalanma riski artabilir.

Güneş ışığı eksikliği, bazı insanlarda aşırı melatonin üretimini tetikleyebilir. Buna bağlı olarak soğuk kış aylarında kendinizi halsiz ve uykusuz hissedebilirsiniz.

MEVSİMSEL DUYGUDURUM BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ

• Devamlı üzüntü ve endişe hali
• Günün büyük bölümünde, neredeyse her gün depresif hissetmek
• Aşırı yorgunluk hali
• Aşırı uyuma ve/veya uyku problemleri
• Odaklanma problemleri
• Hayattan zevk almama ve zevk verici faaliyetlerden kaçınma
• Karbonhidrat ağırlıklı beslenme isteği ve kilo alımı

 

MEVSİMSEL DEPRESYON TEDAVİSİ

Mevsimsel duygudurum bozukluğu için başlıca tedavi yöntemleri arasında ışık terapisi, bir tür konuşma terapisi olan bilişsel davranışçı terapi, antidepresan ilaçlar, D vitamini takviyesi gibi yöntemler yer alır. Ayrıca açık havada vakit geçirmek ve daha fazla güneş ışığı almak da semptomların hafiflemesine yardımcı olacaktır.

Söz konusu tedavi yöntemlerinden hangisinin ya da hangilerinin uygun olduğunu öğrenmek için mutlaka uzman hekime danışmalısınız.

Mevsimsel duygudurum bozukluğunu tedavi etmek dışında, önlemek için de uzmanlar tarafından çeşitli tavsiyeler verilmektedir. Bunlar arasında hangi mevsimde olursa olsun, her gün dışarıya çıkıp gün ışığı altında düzenli olarak vakit geçirmek, başı çeker. Vitamin ve mineral içerikli bir sağlıklı ve dengeli beslenme programı hayata geçirerek ihtiyacınız olan enerjiyi kazanmanız mümkün.

Yine düzenli spor yaparak mevsimsel depresyon üzerinde etkisi olan stres ve kaygıyı azaltabilirsiniz.  Sosyal etkinliklere dahil olarak kendinize destek olabilirsiniz. Antidepresan ilaçların önleyici tedavi olarak kullanıldığı da biliniyor. Ancak bunun için mutlaka uzman hekiminize danışmanız ve ilaçları hekim kontrolünde kullanmanız gerekir.

Mevsimsel duygudurum bozukluğu önlenebilir, önlenemediyse yönetilebilir ve tedavi edilebilir bir problemdir. Önemli olan doğru yaşam biçimini hayata geçirebilmek, tüm tetikleyici unsurlardan uzak durabilmek ve teşhis konduktan sonra uzman yönetiminde gerekli tedaviyi ihmal etmeden almaktır.

 

Kaynak: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9293-seasonal-depression