Tarihi MÖ 10 bin yıllarına kadar dayanan avokadonun anavatanı Meksika’dır. Timsah armudu da denen bu meyve oval şekildedir ve armuda benzer. Bulmacada ‘Amerikan Armudu’ olarak geçer.

Avokado epey besleyici bir meyvedir. Tropikal iklimde yetişir. Türkiye’de de Akdeniz bölgesinde yetiştirilir. Ama aslında çook önceden de topraklarımızda yetişiyordu. Yaklaşık 300 yıl önce yetişiyordu, Osmanlı döneminde.

Osmanlı Döneminde yaşayan 1688 doğumlu Molla Kamil Efendi, din alimi olmasına rağmen pozitif ilimlerle de ilgilenen bir beyefendiydi. Hatta ailesinin buna itiraz etmesine rağmen eğitim almak için Roma ve Paris’e kadar gitmişti.

Molla Kamil Efendi, Paris ve Roma’da özellikle nebatiye ve ziraat ilimlerinde eğitim almış ve İstanbul’a geri dönmüştü. Ağabeyinin aracılığıyla da sarayda bostancıbaşının yanında çalışmaya başlamıştı. Çalışkan ve azimli Kamil Efendi’nin dikkatleri üstüne çekmesi 1720 yılında yaşanan bir olaya dayanır.

Bu tarihte İstanbul’daki lale bahçelerinde nedeni anlaşılamayan bir hastalık tüm laleleri mahvetmişti. Dönemin sadrazam Nevşehirli Damar İbrahim Paşa da bu meseleyi çözmesi için Kamil Efendi’yi görevlendirmişti. O da öğrendiği bilimsel yöntemlerle hastalığı tedavi etmiş ve “Halaskaran-ı lalezar” lakabı ile sarayın takdirini kazanmıştır.

Ayrıca Kamil Efendi’ye mükafat olarak da Yalova’da ziraat çalışmalarını yapması için bir arazi tahsis edilmişti. Kamil Efendi’nin burada yaptığı en ilginç çalışma ise Fransa’da görüp çok beğendiği avokadoyu Anadolu şartlarında yetiştirmeye çalışması olmuştur.

Uzun uğraşların sonunda avokadoyu Yalova’da yetiştirmeyi başaran Kamil Efendi mahsulünü saraya takdim etmişti. Bunu yaparken avokadonun faydalı olduğunu ve tadının leziz olduğunu söylemişti. Meyvenin tadını beğenen Damat İbrahim Paşa, verdiği davetlerde insanlara avokadoyu ikram etmeye başlamış ve moda haline gelen bu egzotik yiyecek kısa zamanda İstanbul seçkinleri tarafından benimsenerek sofralardaki yerini almıştı.

Kamil Efendi halkın da bu yiyecekten yemesini istese de avokado halka inememiş, sadece yüksek zümredekiler arasında tüketilmişti. Ama avokado modası çok uzun sürmedi.

1730 yılında Osmanlı Devleti’nde Patrona Halil ayaklanması çıktı ve isyancılar Damat İbrahim Paşa ve Kamil Efendi’yi zulmederek öldürdü. Ayaklanmaya katılan bir grup, avokadonun timsah ile ağacın birlikteliğinden olduğu söylentisini yaymıştır. Avokadonun mekruh olduğu, Müslüman memlekette üretilmesinin ve yenilmesinin caiz olmadığı fetvası verilince de Yalova’daki bütün avokado ağaçları yakılarak tahrip edilmişti.

Türk tarihinde modern anlayışla çalışan Kamil Efendi’nin yüzyıllar önce Anadolu’ya getirdiği avokadonun faydalı bir meyve olduğunu tekrar keşfetmemiz ve ülkemize geri gelmesi 250 yıl sürmüştür.