Osmanlı'nın kurucusu Osman Bey'in esas adının ne olduğu konusu, 18. yüzyılın ortalarından beri tartışılıyor. Bu güçlü iddialara bakılırsa Osman Bey'in asıl ismi Otman ya da Atman. Hatta Azman, Ataman, Otuman vb. alternatifler de iddialar arasında.

Türk yazar E. B. Şapolyo 1935'te konu üzerinde durmuş ve "Osman'ın adı Otman'dır" demiştir.

Macar Türkoloğu Moravcsik, 1937'de 2. Türk Tarih Kongresi'ne sunduğu bildiride Osman Bey isminin Bizans'ta Otman, Atman, Atuman vb. şekillerde geçtiğini dile getirmiştir.

Hasan Adnan Erzi 1942'de adın Otman veya Tuman olabileceğini söylemiştir. Tarihçilerin bu gibi çok sayıda iddiası bulunmaktadır ve bunlar çok ciddi kanıtlara dayandırılmaktadır.

Tarihsel eserlerimizde bu isme rastlarız. Ayrıca birçok yer adında bu isim geçer; Türkiye'de şu an Otmanalan, Otmanlar, Otmanlı gibi yer adları bulunmaktadır.

Odman, Türk ve Altay halk kültüründe "küçük oğul" anlamına gelir. Otman, Otoman veya Utman olarak da söylenir. "Ocağın, ev ateşinin devamlılığını sağlayan, evde kalan çocuk" anlamına gelir. Masallardaki daima başarılı olan küçük oğul figürüdür. Türk kültüründe büyük kardeşler kendilerine yeni ev açar fakat en küçük oğul evde kalır. Böylece ocak ateşinin devamını sağlar. Osman Bey gerçekten de masal gibi bir başarının tohumlarını ekmiştir.

Tarihçi Tuncer Gülensoy ise Batı dillerindeki Ottoman adını "od(ateş)" ve "tuman(duman)" olarak yorumlar.

Osman Bey'in babası Ertuğrul; amcası Dundar (Dündar değil); kardeşleri Gündüz, Savcı, Saruyatı-Sarıbatı; oğlu Orhan hep Türkçe adlardır. Bunnların yanı sıra Osman Bey'in silah arkadaşları Akça Koca, Konur Alp, Turgut Alp, Saltuk Alp, Aykut Alp, Ak Temür, Kara Tekin adları da hep Türkçedir.

Yani tek istisna Osman Bey'dir ve bu da çok mantıklı görünmüyor. Çünkü o zaman Kayı aşiretinin Müslümanlığı yenidir. Ayrıca o devirdeki alpler genelde Türkçe ad taşırdı.

Doğu Roma (Bizans) kaynaklarındaki kayıtları ve başka kanıtları dikkatle inceleyen pek çok tarihçi, Osman Bey'in doğru ve gerçek adının Otman olduğunu ve bunun İslamlaştırılarak Osman yapıldığını öne sürüyor.

 

Ottoman biçimi muhtemelen İtalyanca (Venedikliler ve Cenevizliler) aracılığıyla yayılmıştır. Çünkü -t- ikizleşmesi İtalyancada sık rastlanır. Örneğin Latince octo(göz), İtalyancada "otto"; Latince victoria(zafer), İtalyancada "vittoria"dır.

Tarihe göz attığımızda iki Türkçe kaynakta Otman adı geçer, ki bunlar direkt Osman Bey'i kasteder. II. Beyazıt devrinde yazılan Kitab-ı Velâyetnâme-i Hacı Bektaş-ı Horasanî'de geçen "Zikr olan Ertuġrul Alp'ıñ ey 'azîz Var idi Otmān nām bir oġlınîz." beyti doğrudan doğruya Osman Bey'i kasteder. Yazıcızâde Ali ve İbn Bîbî'nin "Tarih-i Âl-i Selçuk (Selçuknâme)" yapıtının baş tarafında yer alan Oğuzname'nin 14. satırındaki "Nakusların çaldırmayan Otmanoğlu" kısmı da tarihçilerin söylediği gibi Otman (Osman) Bey'den başkası değildir.

Yine de bu konuda ortak bir görüş bulunmuyor; bütün bunlar birer savdan, fikir jimnastiğinden öteye gitmiyor.

 

Kaynak: 1, 2, 3