Flight Radar sitesini açıp baktığımızda sayısız uçak ikonu bizleri karşılıyor. Her gün karşılaştığımız bu manzara, uçakların ulaşım konusunda ne kadar büyük bir kolaylık sağladığını da bizlere hatırlatıyor. Yine de bu alanda daha önce duymadığınız birbirinden ilginç yasaklar bulunuyor. Günümüzde inanılmaz uçuş menzillerine ulaşmış olan büyük yolcu uçaklarının Antarktika üzerinden uçmasını engelleyen sebepleri hiç merak ettiniz mi?

Uçaklar Kuzey Kutbu’ndan sürekli geçerken Güney Kutbu’ndan neden geçmez? Sonuca geçmeden söyleyelim, işin içinde soğuktan fazlası var.

Soğuk etmeni demişken hemen önce ondan bahsedelim. Antarktika kıtasında, tıpkı kuzeyde olduğu gibi ekstrem soğuklar ve oldukça kalın, buzla kaplı tabakalar bulunuyor. Ayrıca sıcak suyun kıtaya ulaşmasını engelleyen ve çevresini saran akıntı yüzünden Antarktika’nın yıllık ortalama sıcaklığı -10’dan başlayıp bazı bölgelerde -80 derecelere kadar düşebiliyor.

Uçaklarda oldukça yaygın olarak kullanan Jet A ve Jet A-1 yakıtlarının sırasıyla -40 ve -47 derecede donma noktaları bulunuyor. Antarktika’da ise özellikle de yüksekten uçulduğu için yakıtın donma tehlikesi bulunuyor. Bunun çözümüyse alçalmak.

Fakat ona da yanaşma şansları pek bulunmuyor çünkü hava şartları sebebiyle sürekli kar fırtınaları görüşü ve iletişimi engelliyor, ki havacılıkta sürekli iletişim olmazsa olmazdır. O da elden kaybedildiğinde uçağın yeterli yakıtı olsa bile Antarktika’yı merkezinden geçemez.

Kutuplarda düzensiz olan manyetik alanın uçakların navigasyon sistemini bozduğu düşüncesi günümüzde pek geçerli değil. Çünkü eski yöntemlerden ziyade uydulardan destek alınarak yer-yön doğrulamaları yapılıyor. Fakat eski tip bir uçak söz konusuysa önünüzü bile göremediğiniz bu noktada gittiğiniz yeri bilmek oldukça zorlaşacaktır.

Bir de arazi yapısı etkeni vardır. Tehlikeli yüksek dağlar konusu vardır. Yakıtın donmasını engellemek için alçalmak gerekir. Fakat topografisinden emin olmadığınız, ya da size pek görüş imkânı sunmayan dağlık ve çöl bir arazide büyük bir yolcu uçağını indirmek hiç de kolay olmayacaktır. Diğer yandan, Antarktika'nın en büyük sorunlarından biri, uçağın arızalanması durumunda uçağı indirebilecek herhangi uygun bir yerin olmaması.

Teknoloji konusunda bunu aşsak bile pilotların da bu şartlara uygun olarak eğitilmesi gerekir. Bunun yanında uçağın söz konusu şartlara uygun olarak hazırlanması ve farklı ekipmanların yerleştirilmesi gerekir.

Şimdi gelelim uçakların Antarktika üzerinden uçmasını engelleyen asıl sebebe: ETOPS

Birleşik Krallık Sivil Havacılık Otoritesinin bir standart olarak belirlediği ETOPS (Extended Twin-Engine Operations) çift motorlu uçakların tek motorla ne kadar süre havada kalabileceklerini belirliyor. Buna ek olarak uçakların en yakın acil iniş alanına normalde en fazla 1 saatlik uzaklıkta olmaları zorunludur.

Fakat bu değer yükseldiğinde, örneğin ETOPS180 olarak belirtilen bir uçağa baktığımızda 180 değeri, uçağın tek motorla 3 saat kadar havada kalabileceğini gösterir. Yani az önceki 1 saatlik süreyi artırma üzerine oluşturulmuş bir standarttır ETOPS. Eğer kalkış ve iniş bölgeleri ETOPS180’den fazlasını istiyorsa o uçuş zaten gerçekleşmez. Fakat günümüzde fark edeceğiniz üzere bu menzil oldukça genişletildi. Öyle ki şu an Airbus A350 XWB modelinde 370 değerini görebiliyoruz.

ANTARKTİKA BU MENZİLİN BİLE DIŞINDA KALIYOR!

Evet, bu uçakla direkt Antarktika üzerinden uçtuğunuzda en yakın acil iniş bölgesi olan Ushuaia havaalanına ulaşmak için bile 370 dakikadan fazla zamana ihtiyacınız olacak. Bölge üzerinde acil iniş yapılabilecek bir alan bulunsa bile buraya yardım gelene kadar yolcuların ve uçuş ekibinin iyi durumda kalması pek olası değil, ki iniş yapmak da standart inişlere benzemez.

Bunun imkânsız olduğunu söylemiyoruz. Sadece yolcu uçaklarında herkes için bu şartlara özel kıyafetler ve kaynaklar hazır olmadığı için hava yolu şirketleri hem masraflı hem de riskli olan bu yolculuğu yapmaya pek yanaşmıyor. Zaten asıl hava trafiği Kuzey Yarım Küre’de olduğundan buna pek gerek de yok.

Yani kısaca Antarktika uçuşları imkânsız değil fakat hem gereksiz hem de riskli. Bu sebeple yolcu uçakları burayı tercih etmiyor ki aynı durum Antarktika kadar sıkı olmasa da Kuzey Kutbu için de geçerli. Yine de dediğimiz gibi özel olarak hazırlanan teçhizatla buraya uçak gönderilmesi mümkün.

 

Kaynak: 1