Her nerede olursanız olun, iş yeri, ev, okul fark etmez. Karşıdan birinin size doğru yürüdüğünü hayal edin. Size doğru gelen kişinin yüzüne bakıyorsunuz ama tamamen bulanık bir boşluk görüyorsunuz. Yürüyüşüne, giyinişine, vücut şekline bakıyorsunuz. Yüzü dışındaki diğer tüm işaretlerden gelen kişiyi tanımlamaya, tanımaya çalışıyorsunuz. Arkadaşınız mı, yabancı biri mi, patronunuz mu, öğretmeniniz mi? Asla anlayamıyorsunuz. Sonra sesini duyuyorsunuz ve kişinin kim olduğunu anlıyorsunuz.

İşte tam olarak prosopagnozi budur. Bu bozukluğa sahip olan insanlar, yüzleri tanıma becerisinden yoksundurlar. Yüz körlüğü olarak da bilinen bu bozukluğun nedeni, çoğunlukla tümör veya lezyon gibi bir çeşit beyin hasarıdır, ancak doğuştan gelen vakalar da vardır.

Bozukluğun şiddeti, yüz özelliklerinin ince bir şekilde bulanıklaşmasından, yukarıdaki senaryoda anlatıldığı gibi yüzleri, hatta kişinin kendi yüzünü bile tam olarak tanımamamasına kadar değişebilir. Prosopagnozi bozukluğu bulunan insanlar, genellikle bir insanın vücut büyüklüğü, şekli, ses veya kıyafet tarzı gibi tanınabilir olmasını sağlayan diğer özelliklerine odaklanarak rahatsızlıklarıyla başa çıkmayı öğrenir.

Prosopagnozi sanıldığının aksine hafıza kaybı, görme bozukluğu veya öğrenme güçlüğü ile bağlantılı değildir. Kişilerde bu özellikler etkilenmemiştir. Ancak yapılan son çalışmalar, otizm ve Asperger Sendromu’na sahip hastalarda prosopagnoziye rastlama oranının yüksek olduğunu göstermektedir.

Bu bozukluğun minimum olduğu koşullarda kişi, yakın bir ilişkisi olmadığı insanların yüzlerini tanıyamama durumunu yaşayabilir. Orta derecede bozukluğa sahip olan kişi, yakın ilişkide olduğu insanları (örneğin, aile çevresini) tanımakta güçlük çekebilir. İlerleyen seviyelerde ise kişi, kendi yüzünü aynada tanıyamama, hatta yüzleri nesnelerden ayırt edememe sorunu yaşayabilmektedir. Eğer edinilmiş prosopagnozi, erken çocukluk döneminde bir hasar sonucu ortaya çıkarsa, çocuk, yüzleri tanıma yeteneğini tam olarak geliştirmeden, yüzleri tanıyamadığını fark etmeden büyüyebilir.

Araştırmalara göre, prosopagnozi, beynin temporal ve oksipital loblarda bulunan fusiform girus isimli bir bölgede meydana gelen hasar sonucu ortaya çıkıyor. Nörogörüntüleme çalışmaları, bir kişinin, insan yüzü gördüğünde fusiform girusdaki belirli bir bölgenin aktifleştiğini belirledi. Nihayetinde de bu spesifik bölge fusiform yüz bölgesi (FFA) olarak isimlendirildi. Beynin bu bölgesinin sadece yüz tanımada etkinleşip etkinleşmediği konusunda bazı anlaşmazlıklar bulunsa da yüzleri görme ve tanıma rolü çok sayıda araştırma tarafından ortaya koyulmuştur.

Prosopagnozi için spesifik bir tedavi mevcut değil. Ancak insan yüzlerini tanımaya yardımcı olacak tedavi edici stratejilerin veya normal yüz işleme mekanizmalarını restore etmeye çalışan tekniklerin hem gelişimsel hem de edinilmiş prosopagnozi hastaları için işe yarayabileceği düşünülmektedir.

 

Kaynak:

https://evrimagaci.org/yuzleri-taniyamamak-prosopagnozi-7765

https://bilimfili.com/prosopagnozi-yuz-korlugu-kendi-yuzunu-bile-taniyamama