Türkçeye Fransızcadan geçen refleksif sözcüğü; sosyoloji, felsefe, sinema ve edebiyat gibi oldukça önemli alanlarda sıkça kullanılan bir kavramdır. Sosyal bilimler ve sanat alanlarında da kullanılan kavram; dönüşlü, öznel ve içgüdüsel gibi anlamlara gelmektedir.

Refleksif kavramı, birden fazla tanıma sahip ve kullanıldığı alana göre değişkenlik gösterebilen bir kavramdır. Temelde refleksif kavramı, bir şeyin, kendi içine, özüne dönmesi olarak tanımlanabilir. Bu tanıma göre kavram içsel tepkiyi ifade etmektedir. Bu durumda refleksif sözcüğünün herhangi bir eylem ya da olgunun oluşturduğu tepkidir diyebiliriz. Netice itibariyle refleksif kavramı olgunun neden sonuç yansımasını ortaya koyar.

Daha çok epistemoloji bilimine yönelik bir kavram olarak refleksif olma terimi, halk arasında da oldukça sık kullanılmaktadır. Refleksif olma kavramı, ele alınan bilgilerin doğruluğu hakkında yeniden değerlendirme yapılması ve sorgulanmasını ifade eder. Bu durumda gelen bilginin olduğu gibi kabul edilmesi yerine eleştirilmesi gerekliliği üzerine ortaya çıkmıştır.

Temelde felsefeye dayalı bir kavram olan refleksif, sorgulama ve eleştiriyi ön planda tutar. Düşünce tarzı bakımından sorgulayıcı, eleştirel ve daha çok geliştirici insanın eylemlerini temel alan bu düşünme yöntemi, doğruya ulaşmanın döngüsel sürecini ifade eder.

Refleksif düşüncede düşünceyi ele alan figür yani düşünen insan, kendini obje olarak değerlendirir.  Bu sayede objektif bir değerlendirme söz konusu olur. Dolayısıyla kişi kendisi ile çatışmacı bir noktadan etkileşime girdiğinden eleştirel düşünce ile sonuca ulaşmak hedeflenir. Kısacası düşünme üzerine düşünme eylemi bu kavram altında ortaya çıkar.

Daha anlaşılır ve kısaca anlatmak gerekirse refleksif düşünce, kendi düşüncemizi tekrar ele aldığımız bir tutumdur. Bize ait bile olsa düşüncemizi eleştirdiğimiz anlamına gelir. Nedenler ve sonuçlarımız arasındaki ilişkinin birbirini etkilemesi olarak da tanımlanabilir.

Düşüncenin, düşüncenin kendisine yönelmesi olarak da ifade edilebilen refleksif düşünceyi ‘düşünmeyi düşünmek’ olarak da ifade edebiliriz.

 

Kaynak: https://yazbuz.com/refleksif-ne-demek/