Kuzey Amerika folklorunda Kuzeybatı Pasifik kıyısındaki ormanlarda yaşayan dev bir maymun veya hominidin olup, Kanada’da bölgenin yerli halkı Salişlerden ödünçlenmiş Sasquatch adıyla da bilinmektedir. Amerikan yerlileri ve oduncular arasında yaygın olan söylentilerde yaratık vücudu kıllarla kaplı, olağanüstü güçlü ve 2-3 m boyunda insanımsı bir maymun olarak tasvir edilmekte, Kanada’nın büyük göller ve Rocky dağları ile ABD’nin kuzeybatısını içine alan ormanlık bölgede yaşadığına inanılmaktadır. Koca ayak efsanesinin Yeti, Al ve Karakoncolos gibi yaratıklarla benzerliği ortada olup, söylencenin yerli kültüründen mi ödünçlendiği yoksa Avrupalı göçmenlerce mi getirildiği tartışma konusudur. Batı Washington’da yaşayan Lummi halkının söylencelerinde Ts’emekwes adlı bir Koca ayak varyantı yer alırken, bölgede Stiyaha veya Kwi-kwiyai adı verilen geceleri ortaya çıkan, adlarını bile telaffuz etmenin uğursuzluk getirdiğine inanılan bir ırkın ve Skoocoom doğaüstü güçlere sahip Washington’daki St. Helen dağında yaşadıklarına inanılan yamyam bir ırkın varlığına dair söylenceler (1847) de kaydedilmiştir.

1924’te Albert Ostman’ın British Columbia’da bir Sasquatch tarafından kaçırıldığını, 1941’de aynı bölgede Jeannie Chapman’ın 2.3 m boyunda bir maymun gördüğünü, 1951’de Eric Shipton’un Yeti’nin ayak izinin fotoğrafını çektiğini ama en önemlisi 20 Ekim 1967’de Roger Patterson ve Robert Gimlin’in California’nın Bluff Krik bölgesinde yaratığa ait bir kısa film çektiğini iddia etmesiyle konu popüler hale gelmiştir. Filmi çeken kişiye atfen Patty olarak da adlandırılan yaratığın maymun kostümü giyen bir insan olduğu iddia edilmişse, ikiliden Patterson 1972’de ölene dek, sonrasında Koca ayak konulu konferanslar veren Gimlin ise çekimin şaka olduğu suçlamasını sürekli reddederek gerçek olduğunu iddia etmiştir.

British Columbia’da Kızılderililer için ayrılmış Chelalis arazisinde öğretmenlik yapan J. W. Burns Kızılderili masallarında ormanda yaşayan kıllı büyük yaratıklar için kullanılan Sasquatch kelimesini 1920’lerde ilk olarak kaydetmişse de Loren Coleman ile Jerome Clark kelimenin orijinal formlarının ‘sokqueatl‘ ve ‘soss-q’tal’ olduğunu Burns’ün bunları birleştirerek yeni bir kelime yarattığını ileri sürmüşlerdi. Bugüne değin bilim dünyasında yaratığın, 30.000 yıl öncesine kadar varlığını sürdürdüğü sanılan ve Ortadoğu, Kuzey Afrika, Avrupa ve Orta Asya’nın batısında izlerine rastlanan Homo Sapiens’in eski formu Neandertal insan, hatta Çin’de 1 milyon yıllık fosiline rastlanan dev maymun Gigantopithecus blacki (Hindistan’da 6-9 milyon yıllık diğer bir fosile ise Gigantopithecus bilaspurensis adı verilmiştir) ile ilgisi olup olmadığı tartışılmışsa da Koca ayak akademik çevrelerde genellikle kriptozoolojinin ilgi alanına girmesi gereken bir yanlış yorum ya da şaka olarak görülmüştür.

 

 

Kaynak: Özhan Öztürk- Dünya Mitolojisi