Pek çok kaynakta Antik çağlardaki salgınlarının Akdeniz’e kadar ulaşanlarının kaynağı olarak Mısır gösteriliyor. Peki bu efsane mi yoksa gerçek mi?

Araştırmacılar arkeogenetik bulgularla birleştirilmiş eski yazılı ve belgesel kanıtların eleştirel bir analizini yaptılar. Tarihçi Thucydides, iltihaplı kırmızı gözler, ağız kokusu, ateş, şiddetli kasılmalar, tüm vücutta çıban ve kabarcıklar ve diğer semptomları, MÖ 430’dan 426’ya kadar süren “Atina Vebası” ile bağlantılı olarak dile getirdi. Thucydides, salgının Aithiopia’da ortaya çıktığından şüpheleniyordu. Etiyopya değil ama o zamanlar Mısır’ın güneyindeki bölge için kullanılan bir terim bu.

Daha çağdaş efsanelere göre Akdeniz’de 2-6.yüzyıllar arasında Antonin Vebası, Kıbrıs Vebası ve Justinian Vebası gibi daha sonraki salgınların da Mısır ve Aithiopia’da başladığını öne sürüyor.

Araştırmacılar, Mısır ile ilişkili salgın hastalıklar hakkında bilgi almak için antik çağların mevcut tüm kaynaklarını aradılar ve bulgularını yayımladılar. Justinian Veba salgınının denize yayılmadan önce Akdeniz dünyasında ilk Mısır’a ulaştığına dair çeşitli referanslar buldular. Ama Antonin Vebası ve Kıbrıs Vebasında, salgının Afrika’dan yayıldığına dair net bir kanıt bulamadılar.

Her koşulda Mısır’ın sorumlu olduğu kanıtlamak mümkün olmasa da Mısır’ın bazı bulaşıcı hastalıkların Akdeniz’e yayılmasını kolaylaştırdığını gösteren kanıtlar buldular. Hastalıkların hızlı ve geniş çapta yayılmasının temel itici güçlerinden biri ticaretti. Yüzyıllar boyunca Mısır, bolca tahıl yetiştiren ve ihraç eden “Roma’nın ekmek sepeti” idi. Orta Afrika ve Güney Asya’dan gelen mallar Nil ve Kızıldeniz üzerinden Akdeniz’e ulaşırdı. Daha sonra Mısır’ın İskenderiye ve Pelusium limanlarındaki gemilere yüklenip, farklı bölgelerden insanları bir araya getirirdi.

Patojenler ayrıca virüsler ve bakteriler için daha az konakçının bulunduğu sıcak, kuru çöl ikliminden ziyade Nil boyunca gelişme eğilimindeydi.

Yani efsane olmaktan uzak ama henüz gerçekliği de tam anlamıyla kanıtlanamamış bir durum. Sizce efsane mi gerçek mi?