İnsan veya başka varlığın başına hastalık, ölüm veya kötü şans getirdiğine inanılan bakıştır. Nazardan en çok çocuk, hamile ve hayvanların etkilendiğine inanılır. Nazar hepimizden eski bir inançtır. Ayrıca tüm kültürlerde nazara rastlanır. Kültürlere göre isimde farklılıklar gösterebilir. Türkçede kem göz veya nazar olarak adlandırılırken; Almanlarda böser blick, İtalyanlarda malocchio, Eski Romalılarda fascinum, Yunanlılarda baskania veya matiasma, Fransızlarda mauvais veil, Yahudilerce ayin harah olarak adlandırılır.

Anadolu kültüründe kötü olaylar doğaüstü sebeplere yüklenir. Bu da nazar olarak adlandırılır. Hatta nazardan çatlamak gibi tabirler vardır. Yeni doğan bebeklerin ölümü genel olarak nazardan çatlamak olarak değerlendirilir.

Nazar sadece insanlara değmez. Mala, hayvanlara ve mülke de değer. Bu sebeple nazardan korunmak için tılsım kullanılır. Bu tılsım nazarlık veya nazar boncuğu olarak adlandırılır. Nazarın sadece insanlara değmediği gibi, sadece kötü niyet, hasetlik veya kıskançlıktan da nazar değmez. Aşırı sevgi, aşırı beğenme veya aşırı duyulan hayranlık da nazar değdirir. Anadolu kültüründe boncuk gözlü olarak tabir edilen mavi gözlü kişilerin daha çok nazar değdirdiğine inanılır.

Slav folklorunda çocuklarına nazar değdiği için kendisini kör eden bir adamın anlatıldığı masal bulunur. Anadolu kültüründe olduğu gibi nazardan çatlamak pek çok kültürde de bulunur. Nesneleri ve insanları çatlatabilecek kadar güçlü olan nazardan korunmak için, mavi boncuk üzerine işlenen göz resminin enerjiyi kendine çekerek sahibini koruyacağına inanılır. Bir başka inanışa göre de nazar boncuğunun nazarı kendisine çekmesi, kişiyi olumsuz etkiler inancı vardır.

Eski Yunanlılar gemilerin pruvasına büyük bir göz resmi çizerek nazarı engelleyeceklerine inanırlar. Nazara karşı kültürlerin farklı tılsımları vardır. İtalyanlar corno (boynuz) ve figga; Ortadoğu’da hamsa (Fatma’nın Eli), nazar boncuğu ve muska gibi nesneler kullanır. İnsanlar bu nesneleri, nazardan en çok etkilenecek kişilerin üzerlerinde taşırlar.

Afrika’daki bazı kabilelerde ağzın açık olduğunda ruhun vücudu terk etmesinin daha kolay olduğuna inanılır. Nazarın da yemek yerken daha çok etkilediğine inanılır. Bu sebeple yemekler açık alanda ve yabancıların yanında yenilmez.

Hindistan’da yeni evlenen çiftler nazardan korunmak için karşı cinsin kıyafetlerini giyerler.

Bazı Asya toplumlarında nazara karşı çocukların gözlerinin etrafına siyah boya sürülür.

Tüm bunların yanında tabii insanlar küçük sakarlıklarını absorbe etmek için “Nazar çıktı” derler. Mesela kolyeniz kopar, bardak elinizden düşüverir gibi gibi.

Bu kadar bilgilendiysek size çok güldüğüm bir durumdan bahsedeceğim. İki ünlü çift birbirlerinin adını bileklerine dövme yaptırıyorlar. Hatta sonrasında biri diğerine “Pazara kadar değil mezara kadar” dediği bir şarkı yapıyor. Ertesi pazar ayrılıyorlar. Biri bu olayı anlatıp ‘Nazara gelme hızım’ demişti ve ben çok gülmüştüm. Ben de nazara gelmek de bu kadar hızlıyımdır.