Kalevala’nın en önemli karakteri olan maceraperest yaşlı bilge ve büyücü olan Väinämöinen, havanın kızı Luonnotar’ın oğludur. Söylenceye göre Vainamoinen gök kızı yarı-tanrıça İlmatar’ın rahminde tam 700 yıl kaldıktan sonra yeryüzüne beyaz sakallı yaşlı bir adam olarak gelmiştir.

Fin halkınca kültürel kahraman olarak kabul edilen Vainamoinen tarım ve ateşi insanlığa hediye etmiştir. Usta bir şarkıcı olan bilge şaman ayrıca dev bir turna balığının kemiklerinden yaptığı bir harp çeşidi kantele adlı çalgıyı icat etmiştir. Fin kozmolojisinde Orion Vainamoinen’ın tırpanı, Ülker burcunun yedi yıldızı Pleiadlar ise kılıcı olarak görülmektedir.

Genç Joukahainen saygısızca Vainamoinen’e büyücülükte meydan okumuşsa da yenilgiye uğrayınca kız kardeşi Aino’yu Vainamoinen ile evlendirmeye söz verdiğinden kaçmış, genç kız ise yaşlı büyücü ile evlenmektense kendini denize atarak intihar etmiştir. Bunun üzerine Joukahainen intikam almak için Vainamoinen’in atını vurarak büyücünün denize düşmesine sebep olmuştur. Vainamoinen dev bir kartal tarafından kurtarılarak Pohjola ülkesine götürülmüştür. Pohjola ülkesinin kraliçesi Louhi (Pohjola Hanımı) iyileşene dek büyücüye baktıktan sonra Vainamoinen’e ancak kendisine demirci İlmarinen’nin yaptığı sihirli alet sampoyu getireceğine dair söz vermesi şartıyla ülkesine dönmesine izin vermiştir. Vainamoinen yola çıkmadan önce Pohjola Hanımına evlenme teklif etmişse de kız anca bazı imkansız görevleri yapması şartıyla teklifini kabul edeceği karşılığını vermiştir.

Vainamoinen baltasıyla ahşap bir kayık hazırlarken dizini keserek yaralanınca kızın verdiği görevleri tamamlama şansını kaybetmiştir. Bacağındaki kanamayı durdurmak için birisini ararken yaşlı bir büyücü sihir yardımıyla kanamasını durdurmayı başarmıştır. Bu sırada sampoyu yapan yetenekli demirci İlmarinen Pohjola Hanımının verdiği görevlerden üç tanesini (yılan dolu bir tarlayı sürmüş, Tuonela domuzu ile Manala kurdunu avlamış, Tuonela nehrindeki dev turna balığını tutmuş) yapmayı başarmıştır. Vainamoinen çifte mutluluk ve sıhhat dilerken müziğiyle düğün törenine neşe katmıştır. Bununla birlikte Vainamoinen ve arkadaşları büyülü samponun Pohjola’da kalmasını tehlikeli bularak geri almaya vermiş, büyücü kantele müziğiyle halkı uyuttuktan sonra aleti çalıp, kayığa atlayarak deniz yoluyla ülkelerine dönüş yoluna çıkmışlardır. Durumun farkına varan Louhi dev bir kuş formuna girerek peşlerinden gelmiş kayığa saldırınca çıkan arbedede sampo denize düşmüştür ki inanışa göre sampo deniz dibinde tuz öğütmeye devam etmektedir.

Bu olaydan sonra Louhi, Kalevala halkının üzerine salgın hastalıklar ve dev bir ayı göndermişse de Vainamoinen iki tehlikeyi de engelleyerek halkını korumayı başarmıştır. Louhi son olarak güneş ve ayı bir tepenin ardına saklamış dahası ateşi çalmış ama Vainamoinen ile İlmarinen ateşi tekrar yakmayı başarmış, güneş ile ayı yeniden serbest bırakmıştır. Son macerasına bakır bir kayığa binerek çıkan ve kendine ihtiyaç olduğunda döneceğini söyleyen Vainamoinen “Yüzüklerin Efendisi” fantezi roman serisinin yazarı J.R.R. Tolkien’e “Gandalf” karakterini yaratmasında esin kaynağı olmuştur.

 

 

Kaynak: Özhan Öztürk- Dünya Mitolojisi