Ertem Eğilmez’in Süt Kardeşler filmiyle bir dönemin korku rüyası haline gelen, karanlıkta tek başına yürümekten korkutan o efsanevi yaratık, Gulyabani… Bir nesil ki bu yaşımızı da ortaya çıkarıyor az çok, bu korkuyla büyüdü. Ama aslında bir film efsanesinden çok daha fazlasıdır. Gulyabani veya Gul-i beyabani, yolcular ve gezginlere uğrayıp onları yiyen bir canavardır.

 

Anadolu kültüründe ahubabayla beraber anılan Gulyabani, insan yediği düşünülen çok uzun, kocaman, uzun sakallı ve asalı bir dev olarak tasvir edilir. Filmden hatırladık zaten değil mi?

Bazı Türk halkı inanışlarına göre kadın kılığında olduğuna inanılan mitolojik varlık, Guleybanı ve Aleybanı olarak da anılır. Adı hurafelerle ilgili olarak "Gulyabani", korkunç bir varlık olup, karanlık zamanlarda çölde ve mezarlıklarda koşan birinin gözüne canlı gibi görünür.

Etnik-kültürel gelenekte ise bazen onun "Al ruhu", "Al Anası" ve "Al Kadını" olduğu düşünülür. Bu görüş, aralarındaki benzerlikten gelir. Pamir Kırgızlarının mitolojik metin ve efsanelerinde bu şeytanî varlığın adına "Gul" ya da "Gul-i Biyaban" şeklinde de rastlanır. Araştırmacılar bu varlığı en eski Arap rivayetlerine bağlıyorlar. "ıssız yerin ruhu" gibi anlamlandırılan bu şeytanî varlık, "Kar Adam" efsanelerinin yayılmasıyla yeni bir hayat kazanmıştır.

Kocaman olan bu canavarın vücudu tüylerle kaplıdır ve pis kokar. Ayrıca ayakları da terstir! Gündüzleri mezara girer, geceleri de hortlayıp mezarından çıkar. At binmeyi ve at kuyruğu örmeyi ve çocukları çok sever. Bir oyundan çıkarak, onları güldürmeye çalışır.

Gulyabani aynı zamanda çöl ve harabelerin iyesidir. Yolcuları yollarından döndürüp mahveder.

Bütün vücudu sarı-kırmızı tüylerle kaplı bu insanımsı çirkin varlık, dağ yamaçlarında ve kimsenin olmadığı çöllerde akşam üstü ortaya çıkar. Avcılara yaklaşıp onlarla insan gibi konuşur. Bir şeyler ister sonra onlara güreş yapmayı önerir. Avcı kazanırsa "Gulyabani" sessizce çekip gider. Ama eğer o kazanırsa avcı, uzun zaman hasta yatacak demektir. Ya da çöllük ve harabe bir yerde yalnız başına yatan birinin ayağının altını yalaya yalaya kan çıkacak kadar inceltir. Sonra ölünceye kadar kanını içer.

Gel de korkma şimdi bu devasa canavardan?!