Yunan Mitolojisinde Atina kralı Aegeus ile Troezen kralı Pittheus’un kızı Aethra’nın oğlu, Hippolyte’ten Hippolytus, Ariadne’den Oenopion ile Staphylus, Phaedra’dan Akamas ile Demophon’n babası olan Theseus, Demophon ile Akamas’un katıldığı Troya Savaşından bir kuşak önce yaşadığı sanılmaktadır.

Yunan mitolojisindeki en önemli kahramanlardan birisi olan Thesus, Herakles kadar yiğit olmakla birlikte daha kibar ve uygar birisi olarak tasvir edilmiştir. Theseus, yiğitlik ve cesaretiyle olağanüstü işler başaran bir kahraman olmanın ötesinde Atina demokrasisinin oluşumu ve Attika’nın siyasi bütünlüğünü sağlayan, Panathenai festivalini kurumlaştıran büyük bir devlet adamıydı. Theseus öyküsünün temel kaynağı MÖ 2-1. Yüzyıllar arasında yaşayan Plutarkhos olup, yazar hem “Hayat Hikâyeleri” adlı eserinde Theseus ile birlikte andığı Roma’nın kurucusu Romulus’tan hem de MÖ 6. Yüzyıl sonlarında yaşamış Atinalı devlet adamı Klesithnes’in demokratik reformlarından esinlenmiş olmalıdır.

Bir söylenceye göre Troezen kralı Pittheus, bir kehanete uyup kısır olarak bilinen Aigeus’un sarhoş olmasını sağlayarak gece kızı Aithra ile birleşmesini sağlamıştır. Aithra gece Athena’nın gönderdiği bir rüyanın tesiriyle tanrılara kurban sunmaya gidince Poseidon’un tecavüzüne uğrayarak Theseus’a hamile kalmıştır. Aethra hamileyken, Aegeus Troezen’den Atina’ya dönmüş ama ayrılmadan önce bir kayanın altınca bir kılıç ile sandalet saklamıştır. Aegeus böyle yaparak Aethra’nın erkek çocuk doğurması durumunda Pallas’ın 50 oğlu olarak bilinen yeğenleriyle mücadele etmek zorunda kalacak olan çocuğun babasının tahtı üzerinde hak iddia edebilmesi için öncelikle kayayı kaldırarak altındakileri alacak denli güçlü olduğunu kanıtlamasını istemiştir

Daha çocukluğunda cesaret ve gücünü kanıtlayan Theseus, ergenlik çağında saçlarının tümü yerine Abant halkı gibi sadece ön kısmını tıraş ettirerek bu âdetin yaygınlaşmasını sağlamıştır. Delikanlılık çağına geldiğinde kayayı yerinden kaldırarak altında sandalet ve kılıcı alan Theseus, çocukluğundan beri hayran olduğu Herakles’i taklit ettiğinden, Troezen ile Atina yolu arasında altı tehlikeli görev üstlenmiş ve her birisinde bir canavar veya devi öldürmüştür. Bunlar yanında kocaman bir topuz taşıyan topal haydut Periphetes, yolcuların bedenlerini ağaçlara bağlayarak ikiye ayıran soyguncu Sinis, tarlaları mahveden katil Krommyon domuzu, haydut Skiron, güreşçi Kerkyron ve yolcuları bir yatağa yatırıp boyları uzunsa bacaklarını kesen Prokroustes adlı kötü şöhretli bir hancıdır.

Atina’ya ulaştığında pek çok haydut ve canavarı öldürdüğü için ünlenip, Phytalidae tarafından arındırılan Thesus, kentte geçmişte İason’un karısı olan büyücü Medea iksirleriyle pençesine düşürdüğü babasının yanına gitmiştir. Yaşlı adamı kısırlığını geçirip kendisine pek çocuk vereceği iddiasıyla kandıran Medea, Theseus’tan kurtulmak için önce Aegeus’u genç adamı Herakles’in Girit’ten getirdiği Marathon boğasını alt etmeye göndermeye ikna etmiştir. Theseus tüm Atina’yı birbirine katan bu yaratığa boyun eğdirmekle kalmamış tanrıça Athena’ya kurban etmek için yanında getirmiştir. Theseus’un kim olduğunu anlayan büyücü kadın bunun üzerine oğlunu tanımamakla birlikte gücünden korkan Aegeus’u genci sözde onurlandırmak -gerçekte zehirleyerek öldürmek- için yemeğe çağırmasını istemiştir.

Yemeğe giden Thesus kendini hemen tanıtmayıp, zehirli kupadan içki içmeden önce eti kesme bahanesiyle babasından kalma kılıcını çekince Aegeus oğlunu tanımış, heyecanla ayağa kalkınca kazayla kadının hazırladığı zehirli kadehi devirmiş, oğlunu bağrına basmış ve karısı Medea’yı boşamıştır. Babası tarafından resmen tanınıp mirasçı ilan edilmesinin ardından Pallas’ın oğlu olan kuzenleriyle ölümüne mücadele etmiş ve pek çok can almıştır.

Efsaneye göre Girit kralı Minos oğlu Androgeus’un ölümünün ardından Atinalılardan dokuz yılda bir yedi delikanlı ve yedi genç kız istemekteydi. Atina halkını öfkelendiren ve Aegeus’a karşı kışkırtan bu talep Thesus’ta bu gençlerin arasına katılma ve Girit’e giderek yem olarak verilecekleri canavar Minotauros’u öldürme düşüncesine yol açmıştır. Girit’e gidince bir labirente hapsedilen Thesus’a ilk görüşte âşık olan Minos’un kızı Ariadne ona labirentte yolunu bulabilmesi için bir iplik yumağı vermiştir. Thesus, karanlık labirentte çıplak elleriyle savaştığı canavarı boynunu kırarak öldürmesinin ardından kendini takip etmemeleri için Giritlilerin gemilerinde delikler açarak batmalarını sağlamış, yanına Ariadne ile kurtardığı genç Atinalıları alarak Atina’ya yelken açmıştır. Bir söylenceye göre yolculuk sırasında çıkan fırtına ile Kıbrıs’a sürüklenmişler burada Ariadne doğum yaparken ölmüş, bir başkasına göreyse Theseus Ariadne’yi Dia adasında terk etmiştir. Babasına geri dönerken eğer başarılı olurlarsa beyaz bayrak açacağına söz veren kahraman limana girerekken siyah bayrağı değiştirmeyi unutunca oğlunun öldüğünü düşünen Aegeus intihar etmiştir.

Thesus daha sonra bir Amazon olan Antiope’yi kandırarak kaçırmış, Amazonların Attike üzerine yürüyerek kenti bir süre için ele geçirmelerine sebep olmuştur. Bir başka söylenceye göre ise Thesus, Phaidre ile evlenmek için Antiope’yi boşayınca Amazonların saldırısına uğramıştır. Theseus’tan yaşça çok genç olan karısı Phaedra üvey oğlu Hippolytus’u baştan çıkarmaya çalışmışsa da karşılık alamayınca delikanlıyı tecavüzle suçlamış, babasının öfkesinden kaçan Hippolytus bir kayalıktan denize düşerek ölmüştür. Bir süre sonra vicdan azabına dayanamayan kadın intihar etmiştir.

Theus ile yakın arkadaşı Peirithous Zeus’un kızları ile evlenmek istediklerinden Sparta’ya gidip sonradan Troya savaşının çıkmasına sebep olacak Güzel Helen’i (Menelaos ile evlenmeden çok önce) kaçırmışlardır. Kız için iddiaya giren ikiliden Theseus kızı kazanmışsa da arkadaşının karısı Persephone’u Hades’ten kaçırmasına yardım etmekten çekinmemiştir. Hades, iki arkadaşı birlikte yemek yemek için masasına davet etmiş, yemek sonrası kahramanlar sandalyelere yapıştıklarını ve ayağa kalkamadıklarını fark etmişlerdir. Böylece Ölüler diyarında tutsak edilen kahramanlardan Thseus’u arkadaşı Herakles yeraltına inerek kurtarmayı başarmışsa da Peirithous ebediyen yer altında kalmak zorunda bırakılmıştır.

Thesus, pek çok maceranın ardından Atina’da yeniden tahta çıkma umudunu kaybedince Skyros’a gitmiş ve burada bir kahramana yakışmayan bir sonla adanın kralı Lykomedes tarafından bir kayalıktan aşağı itilerek öldürülmüştür.

 

Kaynak: Özhan Öztürk- Dünya Mitolojisi