Mitoloji tabiat kuvvetlerinin insan üzerindeki egemenliğine dayanır. Bu sürecin anlaşılması alt bilinçle ilgilidir. İnsan bilincinin kabile üyeleri arasında eşit bölünmediği bellidir. Bilinç açıdan daha üstün olan kabile üyesi ilkel insanların arasında kendi kavrama yeteneği ile seçilir ve kendi iradesini rahatlıkla kabul ettirmek özelliğine sahip oluyor. “Akıllı bilge”nin iradesi ile kabul edilen bu psikoz bilinç olayı mitolojik tefekkürde ilkel toplumun ortak idrak edilmiş veya telkin edilmiş olayına dönüşüyor.

Mitolojinin tüm mitolojik yapısı bir “akıllı bilge”nin iradesi ile toplum üyelerine telkin edilebilir mi? Elbette yok. Ama mitolojinin temel kanunları normal mantıkta bir bilge tarafından bilinçsiz olarak oluşturuluyor ve sosyal birliğe takdim ediliyor. İlkel insanların yarattıkları mit de böyle bir kanuna tabidir. Onların yarattıkları mit ilkel romantizminin ürünüdür. İlkel insan korkunun etkisi ile doğa olayı karşısında reel zamanı unutur. Onun bilincine doğa olaylarının ruhani etkisi savunma gibi içgüdüleri yaratmış oluyor. Bu içgüdülerden biri de ilkel romantik tasavvur olmuştur. Kavrama henüz oluşmadığından o kendi “hastalığının” şifasını hep kendinden uzakta aramaya mecbur olmuştur. Bu şifa motifi mitlerde de hissedilmektedir.

Mitlerde kahraman, babasının iyileşmesi için uzak sefere çıkıyor. Bu uzaklık Lokman’a ilgili efsane ve rivayetlerde de korunuyor. Lokman’ın yanına gelen hastanın şifası da uzak yerdedir. İlkel insanın yarattığı, karaktere çevirdiği ve kendini inandırdığı metinlerle mit arasında, romantik mitin yarattığı düşünce arasında çok yakınlık duyuluyor. Mitte de insan kendi şifasına çareyi dışarıda arıyor. Doğa güçleri karşısında zor durumda kalan ilkel insan korkuyu da çareyi de kendisinden uzakta olan, henüz düşüncesinde olmayan uzakta arıyor, sonra kendine özgü ediyor ve benimsiyor (bu sürece uygun olarak modern günümüzde de uzak coğrafyada şifalı bitkiler yedikten sonra korkunç hastalıktan iyileşmeyi anlatan rivayetler vardır).

Bundan sonra mit düşünce ürünü ve metin olarak şekilleniyor. Bu olay, mitolojik toplumda ilkel bilincin eşitsizliği sonucunda gerçekleşir. İlkel toplumda bilincin eşit dağıtılmaması, kavramanın düzeyinin normal olmasını kuşku altında bırakıyor. Bu da sosyal adaletsizliğe götüren manevi, ahlaki, sosyal, hukuki mitolojik olması, tasfir ve ifade araçları, öykü yapısı hakkında tarihi şiirsellik sorunları mitolojik bilincin sanatsal belirliliğine dayanıyor. Rus bilim adamları V. V. İvanov ve V. N. Toporov’un ortak yazdıkları “Slavyan tarihi alanında tetkikler” kitabında mitoloji ve folklor, tören, mit ve simgeden bahsediliyor, tarihi şiirsellikde sanatsal biçim, tür, janr onların ifade araçları, sanatsal örneğinin sunulan mitolojik olgunluğu, janr parçalanması, janrın güzelliği, öykü kurma yeteneği konularından bahsedilir. Mitolojik bilincin şiirselliği fantastik - sanatsal biçimde kavramanın özel türüdür.

 

Kaynakça: Memo Larousse Dinler ve Mitoloji