Neredeyse tüm halkların folklor ve mitolojisinde önemli ölçüde yer alan yılanların deri değiştirme yetenekleri ölümsüzlükle, yuvalarını toprak altında yapmaları ve sürünerek ilerlemeleri ise öteki dünya ile özdeşleştirilmelerine sebep olmuştur.

Yakındoğu Mitolojisinde Yılan

Eski Babil’de birbirine sarılmış yılanlar bereket ve şifacılık ile özdeşleştirilmekteydi. Sümer gökyüzü tanrıçası İnanna‘nın ellerinde tuttuğu ve fallusu temsil ettiği sanılan yılanlar tanrıçanın erkekler üzerindeki egemenliğini vurgulamaktaydı.

Mısır Mitolojisinde Yılan

Eski Mısır’da kendi kuyruğunu yutan yılan figürü Ouroboros ise mükemmellik ve sonsuz hayat döngüsünü ifade eden mistik bir semboldü. Ayrıca Horus, Amun-Ra ve Osiris’in düşmanı kabul edilen dev yılan Apophis güneşin doğmasını engellemeye çalışmaktaydı.

Yunan Mitolojisinde Yılan

Söylenceye göre Yunan şifa tanrısı Asklepius yılanların kendilerini iyileştirmek için bitkileri kullanmasını izlerken şifacılığı keşfetmiş olup, 16. Yüzyıldan bu yana Asklepios’un kadukeus adı verilen –tıpkı Babil’deki gibi- üzerine iki yılan dolanmış asa tıp mesleğinin sembolü kabul edilmektedir. Yunan mitolojisinde daha az tehlikeli ama önemli bir yılan da Amphisbaena olup, bedeninin iki ucu birbirine benzemekten bu yılan ortadan ikiye bölündüğünde bile parçalar yeniden birleşebilmekteydi. Ayrıca Minos ana tanrıçası ellerinde yılanlarla tasvir edilmekte olup, bu yönüyle Sümer tanrıçası İnanna ile ilişkili olduğu sanılmaktadır.

Afrika Mitolojisinde Yılan

Bazı bölgelerde kutsal kabul edilip, şifa, yağmur ve gökkuşağıyla ilişkilendirilen yılanın ağzı bereketin sembolü olarak kabul edilmektedir. Gine’de yaşayan Baga halkı piton yılanlarını reenkarne olmuş ataları olarak görmektedir.

Hristiyan Mitolojisinde Yılan

Havva’nın yasak meyveyi tatmasının sebebi olarak gösterilmekte, kötülük ile özdeşleştirilmektedir.

İskandinav Mitolojisinde Yılan

Midgard yılanının dünyaya dolandığına inanılmakta olup, söylenceye göre bir gün denizde balık tutan yıldırım tanrısı Thor bilmeden bu yılanı bir ucundan yakalayınca dev bir balık tuttuğunu zannetmiştir. Midgard yılanı dışında Dünya Ağacı Yggdrasil’in köklerini kemirerek yok etmeye çalışan ve Cesetlerin Parçalayıcısı olarak anılan Nidhogg efsanevi diğer bir yılandır.

Melanezya Mitolojisinde Yılan

Okyanusta yaşayan Âmâm devasa bir yılan olup, inanışa göre bu yılanın bulandığı yöne doğru giden denizciler yollarını kaybetmektedir.

Hint Mitolojisinde Yılan

Vedik dönemde tanrıların düşmanları olarak tasvir edilen ve özellikle İndra tarafından öldürülen bu hayvanlar Sanskritçe ahi adıyla bilinmekteydi. Bu dönemin en önemli yılanları Vritra adlı kuraklık iblisi ile Ahi Budhnya adlı derinliklerin yılanıdır. Yılanlar Atharveda sonrasında yarı tanrı olarak görülmüş, özellikle nagalar pek çok destana konu olmuşlardır. Ayrıca başlangıç okyanusunda kıvrılmış bir yılan üzerinde uyuyan Vişnu’da yılan ile özdeşleştirilmekteydi. Vedik döneme ait bir söylencede Nagaların lideri olan bin başlı yılan tanrının Bala-Rama’nın ölümünden hemen önce ağzından çıktığına anlatılmaktadır.

Yahudi Mitolojisinde Yılan

Yeni Ahit’in tersine Eski Ahit’te yılan kötülük ile özdeşleştirilmemektedir. Musa, Yahudileri çölde yılanların istilası ve zehirli ısırıklarından korumak için pirinçten bir yılan heykeli dikmiş olup bu geleneğin Sümer tanrısı Nin-gis-zida tapımıyla ilişkili olduğu sanılmaktadır. Nehusthan adıyla bilinen pirinç yılan bir süre kullanıldıktan sonra İsrail halkı tarafından tapınılıp tütsüler yakılmasından hoşlanmayan Hezekiah tarafından yok edilmiştir.

Aztek Mitolojisinde Yılan

Quetzalkoatl (yeşil tüylü yılan) yılan formunda bir tanrıdır.

Pers Mitolojisinde Yılan

Kötü ruh Ahriman da sık sık yılan formuna bürünmekte olup, yılan genellikle kötülük ve hastalık getiren bir varlık olarak görülmekteydi.

Türk Mitolojisinde Yılan

Pek çok destanda ev iyesi yılan formunda tasvir edilmekte bu yüzden Anadolu’da evlerde rastlanılan yılanları öldürmekten kaçınılırdı.

 

Kaynak: Özhan Öztürk- Dünya Mitolojisi