Bylina adı verilen Rus manzum destanlarında bahsi geçen olağanüstü güçlü bir atlı savaşçı olan Ilya Muromets, Muromlu Ilya veya Ilya Murometz olarak da bilinir.

İlya, Murom yakınlarında Karaçaravo köyünde bir çiftçinin oğlu olarak dünyaya gelmiş, zayıf bir çocuk olan kahraman geçirdiği bir hastalık yüzünden felç olunca bir sobanın yanında 33 yıl boyunca hareketsiz yatmak zorunda kalmıştır. Bir gün uzak bir diyardan gelen esrarengiz yaşlı bir ozan ile karşılaşmış, adam kahramandan su isteyince ayağa kalkamadığını bildirince adam üzülmüş yanında taşıdığı ve bir çeşit kudret ilacı olan (Bkz. Ab-ı Hayat Suyu) suyu çıkararak İlya ile paylaşmıştır. Adam kahramana olağanüstü güçlenerek ayağa kalkacağını hatta bir bogatyr olacağı müjdesini vermiştir. Gerçekten de kısa zamanda büyük güç sahibi olan İlya bir dev gibi davranmaya başlamış, tarlada çalışanlara yardım emiş hatta meşe ağaçlarını köklerinden sökmüştür.

Kiev prensi Vladimir’in emrine girmek için saraya gitmişse de gerek prens gerekse hizmetindeki savaşçılar tarafından ciddiye almayınca o da Sivuşko adlı olağanüstü atıyla birlikte bir dizi kahramanlık göstererek kendini ispatlama gereği duymuştur. İlya önce Çernigov civarında yaşayıp ağaçları kökünden söküp fırlatacak güçteki yarı insan yarı kuş görünümündeki eşkıya Solovei Razboynik’e (Rusça solovey ‘bülbül’) meydan okuyup yenmeyi başarmıştır. Canavarın yuvasının bulunduğu ağaca çıkan İlya, Solovei Razboynik’in korkunç çığlıklarından ürkmemiş, canavarı oklayarak öldürdükten sonra cesedini prens Vladimir’e götürerek prensin saygısını kazanmıştır.

Kahraman, bir başka bylinada Kiev veya İstanbul’u zapt eden İlya İdoliş adlı büyük bir canavarı iki parçaya ayırarak yenmiştir. Bir başkasında ise yürürken üç yol ağzına gelir ve bir tas üzerinde yazan birinci yolu seçerse öleceği, ikincisinde evleneceği, üçüncüsünde zengin olacağı yazılarını okuduktan sonra bütün yolları dener. İlya sonunda canavarları öldürür, büyücüleri yenmiş ve bir hazine bulmuştur. Bununla birlikte bir bylinada kahramanın yaptıklarıyla övündüğü için tanrı tarafından taşa dönüştürüldüğü kayıtlıdır.

İlya, bazı bylinalarda Prens Vladimir’in adamlarından birisiyken bazılarında ise düşmanıdır ki bu varyantlarda bile Rusya’yı Tatar kralı Kali’ne karşı savunmuş ve büyük başarı sağlamıştır. İlya Murometz Rus destanlarında genellikle kutsal ata olan bir yaşlı erkek, hatta bir çeşit erkek Cinderella olarak tasvir edilmektedir. Bazı yazarlar kahramanın Hıristiyanlık öncesi Svyatogor bazıları ise Slav tanrısı Perun olduğunu iddia ederken 12. Yüzyılda yaşamış gerçek bir karakter olduğuna dair bazı deliller de sunulmuştur.

 

 

Kaynak: Özhan Öztürk- Dünya Mitolojisi