Bilim insanları, MÖ 1450 civarında mumyalanan Mısırlı soylu bir kadını koruyan ve 'sonsuzluğun kokusunu' titizlikle yeniden yaratan aromatik antik tarifi belirlediler.

Kimyasal analiz teknolojisindeki ilerlemeler, mumyalanmış organların saklandığı, bir zamanlar ağzı kapatılmış kanopik kavanozlardaki melisa kalıntısındaki tek tek maddelerin tespit edilmesini mümkün kıldı.

Eski Mısır'da mumyalama, geride bırakılan eserler sayesinde bildiğimiz karmaşık gömme uygulamalarının bir parçası olan, yaklaşık 4000 yıl boyunca çok değerli bir şekilde ölenleri korumak için nihai sanat formuydu.

Her ne kadar ski Mısır metinleri büyüleyici olsa da bu kutsal sürece değinen çok az yazılı kaynak vardır ve bunlar da bizi tarifin ayrıntıları konusunda karanlıkta bırakmıştır.

Almanya'nın Max Planck Jeoantropoloji Enstitüsü'nden arkeolog Barbara Huber, “'Sonsuzluğun kokusu' mumyalama sürecinin aromasından daha fazlasını temsil ediyor" diyor.

"Eski Mısır'daki cenaze uygulamalarının zengin kültürel, tarihi ve manevi önemini bünyesinde barındırıyor."

Firavun II. Amenhotep'in sütannesi olarak hizmet veren bu soylu kadının elit statüsü, 'Kralın Süslemesi' unvanından ve Krallar Vadisi'ndeki bir kraliyet mezarındaki varlığından belliydi. Aynı durum organlarını dört ayrı kavanozda muhafaza eden merhemlerin karmaşıklığında da yankılanıyordu.

Senetnay adı verilen antik figür, çömleklerin MS 1900'de kazılmasından bu yana çözülmeyi bekleyen bir gizemi ortaya çıkardı.

Huber ve meslektaşları, bir zamanlar Senetnay'in akciğerlerini ve karaciğerini depolayan iki kavanozdan alınan altı balsam örneğini incelemek için gaz kromatografisi ve kütle spektrometresinin bir kombinasyonunu kullandılar. Elde edilen sonuçlar, aynı dönemdeki diğer mumyalarda kullanılanlardan daha ayrıntılı bileşime sahip balsamları ortaya koyuyor.

Huber ve ekibine göre balmumu, bitkisel yağlar, zengin hayvansal yağlar, doğal olarak oluşan bitüm ve iğne yapraklı ağaçlardan elde edilen reçineler, onun iyi korunmuş mumyasının sırlarıdır. Aromatik bir dokunuşla, karışıma hoş bir vanilya benzeri koku veren bitki kaynaklı bir bileşik olan kumarini de buldular.

Yazarlar şöyle yazıyor: "Önceki analizler, Antik Mısır mumyalama balzamlarının Üçüncü Ara Dönem'den (yaklaşık MÖ 1000) önce sınırlı miktarda içerik içerdiğini ve zamanla daha karmaşık hale geldiğini gösteriyor."

Ekip ayrıca Senetnay'ın organlarının bulunduğu her bir kavanozdaki maddelerin oranlarında çeşitlilik keşfetti. Ve Senetnay'in ciğerlerini barındıran kavanoz, diğerinde bulunmayan iki malzemeyi içeriyordu; türünün tek örneği olan bir karışım, karışımın bireysel organlara göre özel olarak tasarlandığını gösteriyordu.

Yüksek rütbeli bir kadının özelliklerine uygun olarak, Senetnay'in balsamındaki pek çok malzemenin Mısır dışındaki egzotik yerlerden taşınması gerekiyormuş gibi görünüyor.

Akciğerleri yumuşatan benzersiz bir madde, karaçam kozalaklı ağaçlarının reçinesinden elde edilen larixol'dur. Tespit edilen bir başka kokulu reçine muhtemelen Hindistan ve Güneydoğu Asya'da bulunan dipterokarp ağaçlarından elde edilen dammar veya Akdeniz kıyılarına özgü Pistacia ağaçlarından elde edilen bir reçinedir.

Almanya'daki August Kestner Müzesi'nden Mısırbilimci Christian Loeben, "Bu erken döneme özgü bu karmaşık ve çeşitli bileşenler, karmaşık mumyalama uygulamaları ve Mısır'ın geniş kapsamlı ticaret yolları hakkında yeni bir anlayış sunuyor" diyor.

Numuneler 3.500 yıllık olduğundan, araştırmacılar bozulma süreçlerinin veya balsamın eşit olmayan şekilde karıştırılması veya dağıtılmasının kavanozlar arasındaki içerik farklılıklarına neden olma olasılığını göz ardı edemez. Bununla birlikte, yakın zamanda elde edilen diğer mumyalama bulguları, organa özgü tarifler hipotezini desteklemektedir.

Ekip, "Analitik kimya, antik balsamlarda bulunan bileşenlerin tanımlanmasına önemli ölçüde ışık tutabilir ve eski metin kaynaklarından elde edilebilecek bilgilere önemli ölçüde katkıda bulunabilir" diye yazıyor.

Danimarka'nın Moesgaard Müzesi'nde yakında yapılacak bir sergide, yeniden yaratılan antik aroma yer alacak ve ziyaretçilere zamanda geriye gitme konusunda nadir bir şans verilecek.

 

Kaynak: https://www.sciencealert.com/