Eliade, yüksekliğin kendi başına kutsal sayıldığını, arkaik toplulukların birçok yüce tanrısının “Yukarıdaki”, “Gökteki” ya da sadece “Gök” gibi adlar taşıdığını ifade etmektedir (Eliade, 1999: 549). Bu genel ve geçerli tespit, Türk dini tarihinin kadim devirlerinde “Gök Tengri” kültü olarak karşımıza çıkıyor. Türkiye Türkçesinde “tanrı” şeklindeki söylenişiyle varlığını sürdüren ve Orhun Kitabelerinde “tengri” biçiminde karşılaştığımız kelime, çeşitli Türk topluluklarında her bölgenin fonetik özelliklerine göre, mesela Yakutlarda “tanara”, Kazan Türklerinde “teri”, Soyonlarda “ter”, Çuvaşlarda “tura-tora”, Kalmuklarda “tengri”, Buryatlarda “tengeri”, Volga Tatarlarında “tengere”, Beltirlerde “tingir”, Teleütlerde “tenere”, Moğollarda “tenggeri” ve Çağatayca da “tengri” gibi şekillere bürünmüşse de, asli formunu muhafaza ederek Türklerin dahil oldukları bütün dini sistemlerde yerini almıştır (Eliade, 2003: III, 12-13; Büchner, 2001: XI, 705; Roux, 1994: 90; Taş, 2002: 38).

Gök Tanrı inancının yerleşik, ziraatçı topluluklara değil, göçebe, çoban ve besicilik yapan kültürlere mahsus bulunduğu, bu nedenle kökeninin Asya bozkırlarında aranması gerektiği etnologların genel bir kabulüdür. Eliade’ye göre Orta ve Kuzey Asya toplulukları için karakteristik bir sistem olan Gök Tanrı (1999: 27), Giraud’a göre doğrudan bütün Türklerin ana kültü durumundadır (Kafesoğlu, 1997: 308). Koppers’de aynı kanaattedir (1941:457).

Türklerde Tanrı düşüncesinin ortaya çıkışı onların maddi gökyüzünü evrenin yaratıcısı yüce varlık şeklinde telakki etmeleriyle başlamıştır. Orta Asya’nın bozkır Türk toplulukları hayat tarzları olan yarı göçebe atlı çoban kültürü içerisinde, yaşamlarını en çok etkileyen tabiat ve iklim şartlarının kaynağını gökyüzü addedip, ona semavi bir Yüce Tanrı misyonu yüklemiş olmalıdırlar. Türklerin (Gök Tanrı) adını verdikleri bu cismani ilahi güç ise, zamanla somuttan soyuta bir tekâmül göstererek maddi gökten ayrılmış, her şeye hâkim mutlak bir varlığa dönüşmüştür.