KOKU VE HAFIZA

Nefes almakla, koklamakla veya besinleri çiğnerken hava yolu ile gelen koku molekülleri, burun arkasındaki koku alıcı hücrelere gelir. Oluşan elektriksel sinyal beyindeki koku merkezine taşınır. Bu merkezde milyonlarca koku algılayıcı sinir hücresi bulunur ve gelen bu sinyal koku merkezinde tanımlanır.

Koku alma derecesi herkeste farklıdır. Bazıları kokuları hemen alıp tanıyabilirken bazıları alamaz bile. Doğuştan olan koku bozukluklarında belirli bazı nesnelerin kokuları alınamaz. Sonradan olan koku alamamanın en tipik örneği, koku alma bölgesinde yaptığı ödem nedeniyle, nezledir.

Algılnan kokular beyindeki koku hafızasında saklanır. Bu koku daha önce algılanan bir koku ise tanınır. Değilse yeni koku olarak depolanır. Zihinsel hafıza ile diğer hafızalar (koku, görsel, tat) bağlantılıdır. Algılanan kokular onlarla bağlantılı olan anıları da canlandırır. Bu nedenle koku kayıpları ile hafıza kayıpları ilişkilidir. Alzheimer Hastalığının en erken bulgularından biri koku duygusunun azalması veya kaybıdır. Aynı şekilde COVID-19 pandemisinde karşılaşılan koku kaybı ile unutkanlık bulguları da birbirleri ile ilişkili olabilir.

İnsanlardaki koku alma hücre alanı burun gerisinde toplamda 3 cm2'dir. Köpeklerdeki koku alma hücre boyutu kat kat daha büyük olduğu gibi koku alma alanı da bazı cinslerde 100 cm2 civarı olabilir. İnsanda yaklaşık 5 milyon koku algılayıcı hücre bulunurken Alman Kurt köpeğinde bu sayı 200 milyon civarındadır. Artık bazı köpeklerin suç ve suçluları yakalamakta veya bazı hastalıkları teşhis etmekte nasıl bu kadar başarılı olduklarını daha iyi anlayabiliyorum.