Bağımlılığa olan yatkınlığın bazı insanlarda di­ğerlerine göre neden daha çok oldu­ğu konusunda kesin sonuçlara varıla­bilmiş değil. Bazıları madde bağımlı­lığının nedenlerini sadece biyolojik etkenler, sosyal çevrenin etkisi ve ha­yat tecrübesi ile sınırlamanın müm­kün olmadığını savunuyorlar. Onlara göre bağımlılıkta başka faktörleri de göz önüne almak gerekiyor.

Bağımlılar ve bağımlı olmayanların beyin aktiviteleri farklı

 

Bağımlılar ve bağımlı olmayanlar arasında yapılan araştırmalarda, bu kişilerin beyin aktivitelerinde farklı­lıklar olduğu görülüyor. Bağımlıları­nın beyin tomografilerinde, beynin karar vermeye yarayan ve mükafat­landırılacak davranışlarda bulunmaya yönelten "orbitofrontal korteks"indeki nöral aktivitelerin çok daha fazla olduğu saptanıyor. Korteksteki bu anormal hareket ile bağımlılığa yat­kınlık arasındaki ilişki kesinleşirse, beyinlerinin bu tabakası oldukça ha­reketli olan kişilere zamanında mü­dahale edilecek ve bu insanlar uyuş­turuculardan uzak tutulabilecekler.

Ancak, bu yönde şu anda atılabile­cek bir adım yok... Bunun yapılama­masının nedeni de insanların "ben böyle yaratılmışım" deyip testlerden kaçması, ya da hükümetlerin "değerli paralan neden işe yaramayan genlere ve ve beyin kimyasına harcayalım" demesi değil... Asıl neden, henüz be­yin ile alışkanlıklara yatkınlık arasın­daki bağlantının tam ve kesin olarak ortaya koyulamamış olması...

Olaya psikiyatri açısından yaklaşı­lınca da ortaya daha değişik sonuçlar çıkıyor

 

Kokain bağımlılarında görü­len antisosyal davranışlar, depresyon ve paranoya belirtileri, ruh hali ile bağımlılık arasında bir bağlantı olabi­leceğini ortaya koyuyor. Bu olumsuz ruh halinin, uyuşturucunun bir sonu­cu mu, yoksa nedeni mi olduğu hâlâ tartışılıyor. Biyokimyagerler, kronik alkoliklerin beyinlerindeki bazı mo­lekül, ya da reseptörlerin son derece az sayıda olduğunu saptıyorlar. An­cak, bu durumun da alkolik olma ne­deni mi, yoksa alkolik olduktan sonra vücudun biyolojik bir adaptasyonu mu olduğu kesin olarak belirlenemi­yor. Bir sosyologun raporunda belirt­tiği gibi, yakın zamanda işlerini kaybeden kişilerde görülen yüksek dü­zeyde uyuşturucu bağımlılığının, işi kaybetmenin bir nedeni mi, yoksa bir sonucu mu olduğu da kesinlik kazan­mış değil. Kısacası, bu neden-sonuç ilişkileri arasındaki karmaşıklık kesin sonuçlara varılmasına engel oluyor.