Mart 11, 2025

Bir Tramvay Meselesi

Bir tramvay yolunun yakınlarındasınız. Derken uzaktan yaklaşan tramvayın sesini duyuyorsunuz. Bir bakıyorsunuz ki tramvay yolunun üzerinde ellerinde aletler olan beş işçi. Ama çok geç, işçiler toparlanıp kalkana kadar tramvay onları çoktan ezip geçmiş olacak. Birden makası kontrol eden kolun tam yanınızda olduğunu görüyorsunuz. İkilem bu ya, diğer yolun üzerinde de biri olduğunu fark ediyorsunuz. Ne yapardınız? Kolu çekip beş kişinin hayatını kurtarmak için tramayı o bir kişinin üzerine yönlendirir miydiniz?

Bir Tramvay Meselesi

Senaryoyu biraz değiştirelim. Bu sefer tramvay yolunun üzerindeki üst geçittesiniz. Tramway yine beş kişinin üzerine doğru ilerliyor. Yanınızda bu trajik duruma sizinle şahit olan cüsseli bir adam var. Biliyorsunuz ki adamı köprüden iterseniz o iri cüssesiyle yolu tamamen tıkayacak ve baş kişinin hayatı kurtulacak. Bu durumda kararınız ne olurdu? Felsefeci Philippa Foot ve Judith Jarvisin ortaya attığı ‘’tramvay ikilemi’’ sonuçlar açışından aynı olsa da duygular işin içine girdiğinde insanoğlunun nasıl farklı karar verdiğini gösteren etkili bir örnek.

Bir Tramvay Meselesi

Bu sorulara muhatap olan birçok kişi birinci senaryonun sonundaki soruya olumlu yanıt verirken ikinci senaryodakine olumsuz cevap veriyor. Hemen belirtelim, azınlıkta kalsalar da "beş kişinin hayatını kurtaracak şekilde davranır ve adamı köprüden iterdim" diyerek faydacı yaklaşımı elden bırakmayanlar her zaman oluyor. Faydacılık, en fazla faydayı sağlayan seçeneği seçtiğimizde doğru hareket etmiş ola- cağımızı savunan felsefi bir akım. Yine de birçoğumuz için ikinci durumda faydacı davranmak ahlaki değil. Sonuçlar açısından her iki durum da aynı, ancak birçok felsefeciye göre iyi bir amaç için de olsa kötülük yapılamaz.

Yorumlar

  • Neler düşünmüşler öyle

Yorum yazmak için lütfen giriş yapınız

Editörün Son İçerikleri

Dicle ve Hasankeyf

Dicle ve Hasankeyf

Saray Yaşamını Kültürünün Eğlenceli Soytarıları
Kültürel Saray Eğlenceleri

Kültürel Saray Eğlenceleri

Saray Kültüründe Soytarılar

Saray Kültüründe Soytarılar

Editörlerin Son İçerikleri

kaptanfilozof06

İmkansız Mutluluk

probiyotik

Dicle ve Hasankeyf

bubble30
Nielawore

Bizden haberdar olmak için mail listemize kayıt olun