Sırada bir başka Mevlevi Şeyhi, Nasır Abdül­baki Dede vardır... Dünyadan 1821'de ayrılan Abdülbaki Dede, ön­ce musikinin tekniğini anlattığı bir kitap yazar, adını "Tedkik ve Tah­kik" koyar, sonra "Tahririye" diye bir bölüm ekler sonuna... Tahriri­ye'de, kendi icadı olan bir tür Ebced notasıyla kaydettiği eserler vardır: Zamanın hükümdarı Üçüncü Se­lim'in gene kendi buluşu olan Suzidi­lâra makamında bestelediği iki saz eseriyle ayni makamdaki Mevlevi ayini ve Seyyid Ahmed Ağa'nın peş­revi...

Bu dönemde Türkiye batılılaşma yoluna girmiş ve birşeyler değişme­ye başlamıştır... Ülke yeni arayışlar içindedir ve notada da yaşanır bu arayışlar. Arayışlara cevap verenlerden biri, Hamparsum Limoncuyan adında bir Ermeni'dir ve tarihe "Hamparsum Notası" diye kendi adıyla anılan bir sistemin mucidi olarak geçecektir. Hamparsum'un notası, sekiz adet basit işarete dayanır. Tiz perdelerde bu işaretlerin alt veya üst taraflarına ya bir kuyruk takılır, yahut bir çizgi eklenir; ritm değerleri de, şekillerin üzerlerine birkaç basit işaretin yer­leştirilmesiyle halledilir. Hamparsum notası, Türk Müzi­ği'ndeki özel seslerini tamamını gös­termekte yetersiz kaldığı için bir hayli eleştirilmiştir ama, repertuvarı oluşturan eserlerin binlercesi, geç­mişte Hamparsum'la yazılıp kaybol­maktan kurtulabilmiş ve bugüne bu sayede gelebilmiştir. 1886'da, Hacı Emin Efendi adında birisi, 72 sayfalık bir kitap çıkartır. Adı, "Nota Muallimi"dir kitabın ve "batı notası" denilen evrensel nota sistemi, ilk kez bu kitapla adım atar Türkiye'ye...

Sonraki yıllarda teoriciler, Türk Müziği'nin özel sesleri için özel di­yez ve bemoller çizip bu notaya ilave edecek ve sistem üzerindeki tartış­malar, günümüze kadar sürüp gele­cektir. Müzisyen­lerimiz yüzyılımızın ilk çeyreğinde, batı notasının artık tek sistem olduğu günlerde bile yeni arayışlar içerisin­dedir... Rauf Yekta Bey'le Mustafa Nezih Albayrak'ın sistemleri gibi...

 

Yurt dışındaki bilim çevrelerinde "Türkiye'nin tek musiki bilgini" ka­bul edilen Rauf Yekta Bey (1871-1935), 1919'da incecik bir kitap ya­yınlar. Adı, "Türk Notasıyla Kıraat-ı Musiki Dersleri"dir kitabın... Eski Ebced sistemine dayanan ama bir sekizlide 18 işaret yerine 24 sembol kullanan bir nota icat et­miş ve Yegâh makamında besteledi­ği Mevlevi Ayini'ni bu sistemle nota­ya almıştır. Önsözünde, "...bu nota tüm ihtiyaçlarımızı giderecektir..." demektedir ama, "Türk Notası", sa­dece o kitabın sayfaları arasında ka­lır...