Yaşadığımız deprem felaketlerinin ardından çok sayıda kişi, ailesini kaybeden çocukları evlat edinebilmek için neler yapabileceğini ve nasıl prosedürlerden geçmesi gerektiğini araştırmaya başladı.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, bu talepler doğrultusunda çeşitli açıklamalar yaptı ve “deprem nedeniyle koruyucu aile veya evlat edindirme konusunda uygulamaya konulmuş özel bir program olmadığını” sözlerine ekledi.

Bir çocuğun evlat edindirilmesi için, onun hukuksal olarak bu duruma uygun olması gerekir. Bu sebeple "her çocuk evlat edinilebilir" düşüncesi yanlıştır. İlgili çocuğun bu anlamda uygunluğunun sağlanması için birkaç şart vardır. Bir çocuğu evlat edinebilmek için Türk Medeni Kanunu’nun 309. maddesi gereğince çocuğun anne ve babasının rızası alınmalı ve bu rızanın çocuğun veya anne ve babasının oturdukları yerin mahkemesinde sözlü veya yazılı açıklamalı olarak tutanağa geçmesi gerekir.

Çocuğun kim olduğunun ve uzun süreden beri nerede oturduğunun bilinmemesi, çocuğa karşı özel yükümlülüklerinin yeterince yerine getirilmemesi durumlarında ise anne ve babadan herhangi birinin rızası aranmaz.

Evlat edinilecek çocuk için bu koşullar sağlandıktan sonra, evlat edinmek isteyen kişinin/ailenin hangi şartlara sahip olmak gerekir?

• 25-65 yaş aralığında bulunmasına,
• En az ilkokul düzeyinde eğitim almış olmasına,
• Düzenli gelire sahip olmasına,
• Çocuğun, evlat edinen kişi ya da çift tarafından en az bir yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olmasına,
• Bu durumun evlat edinilen çocuğun yararına bulunması ve evlat edinenin eğer sahipse diğer çocuğunun/çocuklarının yararlarının zedelenmemesine,
• Çocuğun anne ve babasının rızasının alınmasına,
• Eğer ayırt edebilme yetisine sahipse çocuğun rızasının alınmasına,
• Eşlerin en az beş yıldan beri evli olmaları veya evlilikleri 5 yıldan azsa, her ikisinin de otuz yaşını doldurmuş olmaları koşulları aranır. Evli olmayan çiftler ise evlat edinemez.

Evlat edinmek isteyen kişi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıysa ve Türkiye’de yaşıyorsa, ikamet ettiği ildeki Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne müracaat edebilmesinin yanında e-Devlet üzerinden de ilk başvurusunu gerçekleştirebilir.

Yurt dışında ise ikamet edilen ülkenin ülkelerarası evlat edinme merkezine/makamına başvuru gerçekleştirilebilir. Fakat söz konusu depremzede çocuklar olunca yurt dışında yaşıyor olmak, bu çocuk/çocukları evlat edinme konusundaki en büyük engellerin başında geliyor.

Evlat edinmek için başvuran kişi/aileden birtakım evraklar istenir:

• Nüfus müdürlüğü tarafından düzenlenen nüfus kayıt örneği,
• Başvuran kişinin ya da birlikte yaşadığı aile üyelerinin silinmiş kayıtlar da dahil olmak üzere sabıka kayıtları,
• Mal varlığını, gelir ve sosyal güvenlik durumunu gösteren belgeler,
• Muhtarlıklardan veya nüfus müdürlüklerinden alınacak ikametgah belgesi,
• Öğrenim durumunu gösteren belge,
• Fiziksel, ruhsal ve zihinsel engelinin, sürekli bakımı gerektiren, bulaşıcı veya sürekli bir hastalığının bulunmadığını ve bunların yanında alkol veya uyuşturucu madde bağımlısı olmadığını belirten sağlık kurulu raporu istenen belgelerdir.

Evlat edinme öncesinde, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ve evlat edinecek kişi/aile arasında sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren bir yıl süreyle geçici bakım süreci başlar. Bu sözleşme ilgili müdürlük ve evlat edinecek kişi/aile arasında imzalanan bir belgedir.

Sözleşme, evlat edinme işlemlerinin tamamlanmasına kadar devam eder ve izlemenin herhangi bir aşamasında olumsuz kanaate varılması ya da sözleşme hükümlerine riayet edilmemesi durumunda, gerekli müdürlük tarafından “Evlat Edinme Geçici Bakım Sözleşmesi” iptal edilebilir.

Peki bu izleme süreci ne şekilde ilerler?

Evlat edinmek istenen kişi/ailenin yanına yerleştirilen çocuğa, bu işlem tamamlanıncaya kadar geçen süreçte görevliler tarafından çeşitli ziyaretler gerçekleştirilir. Bu izlem ziyaretleri, haberli olabileceği gibi habersiz de olabilir. İzlem sürecinde, gerekli görüldüğü takdirde danışmanlık hizmeti de verilebilir.

İzleme süreci ve evlat edinme öncesi geçici bakım sözleşmesi, evlat edinme işlemlerinin tamamlanmasına dek devam eder. Eğer bu süreçte çocuğun evlat edindirilmesinin uygun olmayacağı kanaatine varılırsa, bir yıllık süreç tamamlanmadan çocuk geri alınabilir.

 

Kaynaklar: Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Koruyucu Aile Yönetmeliği