Bazı gerçekler vardır, kısa zaman içinde yaşanır ve biter. Onların hayatımızda veya doğala geçici olmadığını biliriz. Örneğin, eğitim sürecimiz. Eğitim sürecimizin başladığını ve bittiğini ömrümüzün 10-15 yıllık döneminde görebiliriz ve eğitim sürecinin aslında hayatımıza sonradan katılmış bir gerçek olduğunu anlarız. Ancak başka gerçekler de vardır ki, uzun soluklu olmasından dolayı onun hakkında bir türlü gerçekçi veya hakikat mi olduğunu anlayamayız.

Bu tarz gerçeklerin ne olduğu hakkında oturup düşünürsek ise, hayatımızın 30-40 yılını etkileyen süreçler olduğunu fark edebiliriz. Hatta belki de daha uzun süreçler olduğunu fark edebiliriz. Peki, hakikat ve gerçeği ayrımanın en temel yollarından birisi nedir? Tabi ki de bunun cevabı, en azından bizim bildiğimiz veya bizim için zamanın başlangıcından beri olan ya da bu kainatın zamanının başlangıcından beri olan ve hala süre gelen değişmemiş kanunlar, yapılar veya olguların her birini belki de hakikat adına takabiliriz.

Ancak insan tarafından, sonradan gerçekleştirilmiş, icat edilmiş her türlü kavram ve yapı ya da gerçeklik diyebiliriz. İşte insan bazen dönemsel gerçeklikleri zamanın çok uzun sürmesinden dolayı hakikatle karıştırabilir ve bunu daha çok kavramsal olaylarda yaşar, soyut olaylarda yaşar. Ancak insanın yarattığı hiçbir şey hakikat değildir, gerçektir. Bu, hakikatle gerçeği ayırmanın en kolay yollarından bir tanesidir. Belki de en doğru yollarından bir tanesidir. İnsanın yarattığı her şeyin sonu gelecektir ama hakikatler kainatın sonuna kadar var olacaktır.