İl sınırları içinde M.Ö. 3000 yıllarından kalma  yerleşim yeri olarak Kusura Höyük bulunur.
Karahisar ismi siyah volkanik taşlı tepesindeki kalesinden gelir. Bu kale 3 kat surla çevrilidir. İlin adı Hititler zamanında Hapanuva, Frigler döneminde Frigya Salutaris (şifalı Frigya), Roma ve Bizans döneminde Akroinon ve Selçuklular ve Osmanlılar zamanında Karahisar-ı Sahib (Sahibata Beyliği) idi. 
*Fotoğraf: Afyonkarahisar Kalesi, 2019.jpg -Wikimedia Commons

Afyon ismi bilinen haşhaş (opium-afion) bitkisinin il topraklarında yetiştirilmesi nedeniyle verilmiş. Zamanla Afyon ve Karahisar kelimeleri beraber kulanılmaya başlanmıştır.
17.yüzyıla ait kayıtlarda da şehrin adı Afyonkarahisar olarak  geçmektedir.
Bir dönem sadece Afyon olarak kullanılan şehir adı 2005 yılında tekrar Afyonkarahisar olarak resmileştirilmiştir.
 

Mustafa Kemal Paşa ilimiz için;  “Afyonkarahisar, son büyük zaferin kilidi oldu, esası oldu. Afyonkarahisar’ın tarihi savaşımızda unutulmaz parlak bir sayfası vardır.”demiştir.
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı