Miletler, Kimmerler, İskitler, Medler, Pontus Devleti, Romalılar, Bizanslılar, Sasaniler, Emeviler, Selçuklular, Danişmendliler, Trabzon Rum Devleti ve Osmanlının izleri mevcuttur.

Bölge adı en eski kaynaklarda Kulki-Kulkha olarak geçer ve Kolk-Koldit halkından bahseder.
Rize adı Yunancada pirinç anlamına gelen rhisios kelimesinden geliyor olabilir. Ya da yamaç anlamına gelen rhiso sözcüğünün değişmesiyle oluşmuş olabilir. Bir rivayete göre de Sakalar döneminde bölge için kullanılan Eriza isminden türemiş olabilir. Kesin bir kaynak yoktur. Yine Sakalar döneminde bölgeye yerleşen Türk boyu Kalaç'tır ve bölge adı, Kalarzan ya da Gürcü kaynaklarında Klarç Yurdu olarak geçer.

Osmanlı döneminde Trabzon Vilayetine bağlı bir kadılıktır. Önemli bir liman ve kaledir.
1924 yılında il olur. 1933 yılında Çoruh Vilayetinin merkezidir. 1936'da yeniden il yapılır.