Gaşkalar, Paflagonlar, Hititler, Frigler, Kimmerler, Lidyalılar, İyonyalılar, Persler, Makedonlar, Pont (Pers) Krallığı, Romalılar, Bizanslılar, Abbasiler, Selçuklular, Canik Beyliği ve Osmanlının izleri mevcuttur.

Hititler zamanında kurulan şehrin adı Nerik'tir.
Lidyalılar zamanında adı Enete'dir.
İyonyalılar (Miletler) döneminde adı Amisos veya Aminus'dur.
Pont Krallığı döneminde Amisos başkenttir.
Romalılar zamnında kısa bir süre adı Pompeiopolis olur.
1300'lere ait bir haritada Simisso adıyla ve Ceneviz bayrağı ile gösterilir. Oldukça önemli bir limandır. Şehir, Müslümanların yaşadığı yer Canik ve Rumların yaşadığı yer Amisos olmak üzere üç parçadır.

Selçuklular ele geçirince kentin adını Amisos'dan Samsun'a çevirir. Batı kaynaklarında ise Sampson olarak geçer.
Osmanlı döneminde nefs-i kasaba-i Samsun'dur. Canik Sancağına bağlıdır. Zamanla limanı ve deniz ticareti tekrar canlanır. Trabzon Eyaletine bağlanır.
Cumhuriyet döneminde aynı isimle il olur.