Hurriler, Urartular, İskitler, Medler, Persler, Makedonlar, Partlar, Romalılar, Sasaniler, Bizanslılar, Ermeni Prensliği, Abbasiler, Selçuklular, İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlının izleri mevcuttur.
Urartular zamanında kurulan kentin adı Tuşpa'dır ve başkenttir. Kale onların eseridir. Daha sonra Rusahinili kentini kurarlar.
Kısa süren Ermeni Prensliği döneminde Akdamar Kilisesi inşa edilir.

*Fotoğraf: City of Van (view from Van Kalesi).jpg - Wikimedia Commons

Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Büyük İskender'in Van Kalesi'nde bulunan Vank adlı bir mabedden dolayı kente Van adını verdiğini yazar.
Bir rivayete göre; kenti geliştiren Van adındaki bir şahıstan dolayı adı Van'dır.
İlin adı ile ilgili kabul edilebilecek görüşe göre; Urartulular kendilerine Bianili derler. Önceleri Biane (Viane) adı ile pek çok şehir kurarlar. Daha sonra bu şehirler büyük bir şehir olarak birleşir ve adı Van olur. 
Osmanlılar döneminde ilk zamanlar Van, Beylerbeyliktir. Sonraki zamanlarda Erzurum ve Hakkari Eyaletine bağlı bir sancak olur. Zamanla vilayete çevrilir. Cumhuriyet ilanı ile de il olarak kabul edilir.