Dünya üzerinde ilk süper güç olan devlet Roma İmparatorluğu oldu. Roma imparatorluk olmadan önce M.Ö. 750’li yıllarda Roma şehri olarak kuruldu. Zamanla krallığa dönüşen Roma M.Ö. 500’lü yıllarda cumhuriyet oldu. Yüzyıllar içinde Roma Cumhuriyeti güçlendi ve sınırları genişledi. M.Ö. 27 yılında Roma imparatorluk haline geldiğinde cumhuriyet zamanından kalan sınırları bugün Fransa, İspanya ve İtalya'yı, Kuzey Afrika’nın tamamını, Anadolu topraklarını, Balkanların batısını ve Akdeniz’in doğu kıyılarını elinde bulunduruyordu. M.S. 117 yılına gelindiğinde ise Roma İmparatorluğu Büyük Britanya’nın İskoçya dışında kalan kısmını, Kafkasya’nın güneyini, günümüzde Irak sınırlarının olduğu toprakları ve Orta Avrupa Bölgesi’nin sınırına kadar uzanan toprakları da alarak kendi tarihinin en geniş sınırlarına ulaşmıştı. Ancak bu dev imparatorluk 200 – 300 yıl kadar bir süre sonra dağıldı. Peki Roma İmparatorluğu neden dağılmıştı?

Kötü Yönetim

Roma İmparatorluğu’nun dağılması ile ilgili ortaya atılan pek çok fikir var. Ancak Roma’nın çöküşüne başlangıç olarak yeteneksiz imparatorların Roma İmparatorluğu’nu yönetmeye başlaması diyebiliriz. İmparator Marcus Aurelius’un M.S. 180 yılında hayatını kaybetmesinden sonra Roma İmparatorluğu her seferinde daha az yetenekli olan imparatorlar tarafından yönetilmeye başladı ve bu durum Roma İmparatorluğu’nda zaman içinde iç kargaşalara sebep oldu. M.S. 284 yılında Diocletianus’un imparator olması ile de Roma İmparatorluğu’nun 395 yılında ikiye bölünmesinin temelleri atıldı diyebiliriz. Diocletianus’a göre Roma İmparatorluğu sınırlarının tek bir kişi tarafından yönetilemeyecek kadar büyük olması onu yönetimde reform yapmaya itti. Tetrarşi adı verilen bu sistemde Roma İmparatorluğu tam ortadan ikiye bölünerek iki farklı kıdemli yönetici tarafından yönetilecekti ve bu iki yönetici neredeyse eşit güç ve haklara sahip olacaktı. Kısacası Roma'yı neredeyse imparator yetkilerine sahip iki kişi yönetecekti. Roma İmparatorluğu tetrarşi ile ikiye ayrılmamıştı hala tek bir imparatorluktu ancak yönetim iki bölgeye ayrılmıştı.

Göçler

Roma İmparatorluğu’nun dağılmasında bir başka sebep ise doğusundan, kuzeyinden ve kuzeydoğusundan yapılan saldırılardı. Roma İmparatorluğu doğusunda bugün İran’ın bulunduğu bölgede Sasanilere karşı M.S. 200’lü yılların ortalarına doğru devamlı olarak mücadele vermeye başlamıştı. Roma İmparatorluğu kuzey ve kuzeydoğusundan saldıran germen kavimlerle de devamlı mücadele halindeydi. Bu mücadeleler Roma İmparatorluğu’nu bazen oldukça yıpratmaktaydı. Ancak Roma İmparatorluğu için en kötüsü Hunların kavimler göçünü başlatmasıyla olacaktı. Kavimler göçü Hunların M.S. 375 yılında Orta Asya’dan Avrupa’ya gelip Orta ve Doğu Avrupa’da yaşayan germen kavimleri batıya doğru ittirmesiyle başladı. Bu kavimler bu sefer Roma İmparatorluğu’na saldırmak değil sığınmak istediler. Roma İmparatorluğu’na sığınan bu kavimler bir süre sonra Roma’nın kendisiyle savaşmaya başladılar ve Roma İmparatorluğu’nu birbirine kattılar.

Diğer Nedenler

Roma İmparatorluğu’nun neden dağıldığı sorusuna verilebilecek başka yanıtlar ise Roma halkının sosyal hayatında ahlaki çöküntünün yaşanması, Roma’da nüfusun neredeyse üçte birini oluşturan kölelerin yaşadıkları kötü hayat koşulları yüzünden devamlı isyanlar çıkarması, Roma ordusuna Roma’ya göç eden germen toplumlardan paralı askerlerin alınması ve M.S. 380 yılında Roma İmparatorluğu’nun remi dininin Hristiyanlık olarak değiştirilmesi olarak verilebilir. Tüm bu olaylar göz önüne alındığında Roma İmparatorluğu’nun neden dağıldığı az çok anlaşılabiliyor.

 

Roma İmparatorluğu neden dağıldı?