İnsanlık tarihi savaşlarla doludur. Hatta savaşlar için insanlığın bir parçası diyebiliriz. İnsanlık bilinen tarihi boyunca hep birbiriyle savaşmıştır. Bu savaşlar insanlık geliştikçe daha yıkıcı ve daha büyük hale gelmiştir. İnsanlığın bilinen tarihinde sanayi devrimi ve bilimsel yöntemlerin gelişmesi ile birlikte insanlık giderek artan bir hızla gelişti. Sadece 200 – 300 yılık bir süre içinde insanlık binlerce yılda yaşadığı gelişmenin kat ve kat fazlasını yaşadı. Bu gelişmelerle birlikte savaşların boyutu ve yıkıcılığı arttı. 1800’lü yıllarda insanlık belki de Napolyon Savaşları’nın yaşanabilecek en büyük ve en yıkıcı savaş olduğunu düşünürken 1900’lü yılların başında öyle bir savaş çıktı ki o güne kadar insanlığın yaptığı diğer bütün savaşları yıkıcılık, insan ölümü ve küresel etki boyutu olarak oldukça geride bıraktı. Bu savaş 1. Dünya Savaşı oldu. O güne kadar yapılmış en büyük savaştı. Bu savaş 4 yıl kadar sürdü ve savaşın sonunda 20 milyon kadar insan hayatını kaybetti. Peki bu korkunç savaş neden çıktı? Gelin beraber bakalım.

Savaş Öncesi Avrupa’nın Durumu

1. Dünya Savaşı öncesinde Avrupa’da olan devletlerin durumu oldukça gergindi. Rusya İmparatorluğu Balkanlara doğru etki alanını genişletmek ve sıcak denizlere uzanmak istiyordu ancak Avusturya İmparatorluğu hemen dibinde Rusya’nın güdümüne girmiş Balkan devletleri istemiyordu. Osmanlı Devleti o döneme kadar kaybettiği toprakları almak istiyordu. Almanya ve İtalya siyasi birliklerini geç tamamladıkları için Fransa, Birleşik Krallık (İngilizler) ve Rusya gibi dünyaya yayılamamıştı. Almanya ve İtalya dünya üzerinde güç kazanıp yayılmak istiyordu. Bunu en çok Almanya istiyordu. Fransa güçlü bir Almanya istemiyordu ve 1870’li yıllarda Almanlar ile girip kaybettiği savaşın öcünü almak istiyordu. Fransa bu savaşta Alsace-Lorraine bölgesini Almanlara karşı kaybetmişti. Fransa bu bölgeyi geri istiyordu. Birleşik Krallık bu gergin durumu görüyor ve herhangi bir savaşa katılmak istemiyordu. Birleşik Krallık ise Almanya’nın saldırgan dış politikasını kendisine karşı çok büyük bir tehdit olarak görmekteydi ve savaşa pek sıcak bakmıyordu. Ancak Birleşik Krallık’ın savaşa olan bakış açısı gidişatı değiştirmeye yetmeyecekti. Aslında büyük bir savaş için her şey hazırdı. Tahmin edilemeyen kısım ise bu savaşın ne kadar korkunç olabileceğiydi.

Almanya Gerginliği İyice Artırdı

Almanya 1900’lü yılların başlarında son derece saldırgan bir dış politikaya sahipti. Ayrıca 1870’li yıllardan itibaren Almanya hızla sanayileşmiş ve o dönemlerde Alman yönetiminin en çok önem verdiği şey olan askeri güçleri hızla artmıştı. Alman yönetimi o dönemde bir avuç asil subayın yani askeri sınıfın egemenliği altındaydı. Bu askeri yönetim son derece savaş taraftarı bir dış politika güttü. Almanlar 1. Dünya Savaşı’nın öncesinde donanmalarını hızla büyütmeye başladılar. Almanların bunu yapmaktaki amaçları o dönemde dünyanın en güçlü donanmasına sahip olan Birleşik Krallık donanmasına denk bir donanma kurup dünya üzerinde kıtalar arası sömürgeler elde etmekti. Ancak Almanlar büyük donanma girişimi ile tüm dikkatleri üzerlerine çektiler. Sonrasında Almanların ileriki yıllar için yeni ve saldırgan planları açığa çıktı. Almanların bu planları tüm Avrupa’da büyük bir rahatsızlığa ve gerginliğe sebep oldu. Kıta üzerinde yavaş yavaş müttefiklik ilişkileri kurulmaya başlandı. Fransa Rusya ile müttefiklik ilişkileri kurarken Almanya da zaman içinde Avusturya ile yakınlaşma çabasına girdi. Almanya Avrupa’yı 1900’lü yılların başlarında son derece germişti.

Savaşa Doğru

1914 yılından önce Avrupa’da var olan durumu en kısa ve basit olacak şekilde özetlemeye çalıştım. Avrupa’da bulunan hemen hemen her devletin savaş istediği ve gerginliğin doruk noktasında olduğu bir ortamda Avusturya Arşidükü (Avusturya’da imparator ailesi prenslerine verilen unvan) Franz Ferdinand 28 Haziran 1914 yılında bir Sırp suikastçı tarafından öldürüldü. İşte bu suikast aslında herkesin istediği savaş için sadece sadece gerekli olan kıvılcım oldu. Avusturya Sırbistan’a savaş açmak için hazırlık yaparken Almanya’dan askeri destek aldı. Sırbistan Rusya’dan yardım istedi ve Balkanlarda etkisini yitirmek istemeyen Rusya Sırbistan’a askeri destekte bulundu. Fransa da Rusya’nın müttefiki olarak Rusya’nın yanında yer alacağını bildirdi. Bu aşamadan sonra yaşanan gelişmelerle birlikte Franz Ferdinand’ın öldürülmesinden 1 ay kadar sonra Avusturya ordusunun Belgrad’ı bombalamasıyla 1. Dünya Savaşı başladı.

 

1. Dünya Savaşı neden başladı?