Bugün internet sayesinde insanlar istedikleri bilgilere istedikleri zaman ulaşabiliyorlar. Bilgiye ulaşımın kolaylığı sayesinde insanlar kendisini bilgi açısından hızla geliştirebiliyor. Bilgiye bu kadar kolay ulaşılabildiği için insanların kandırılması veya yönlendirilmesi zorlaşıyor. Ancak durum her zaman böyle değildi. İnternet ortaya çıkmadan önce insanlar bilgiye ulaşabilmek için kütüphanelere giderlerdi, kitap alıp okurlardı ya da bilen kişilere sorarlardı. Kitapların insanlara kolayca ulaşmasını sağlayan şey ise kitap basım teknolojisiydi. Peki ya biraz daha geriye gidersek. Mesela kitap basım teknolojilerinin olmadığı yıllara. O zaman göreceğiz ki insanların doğru bilgiye ulaşmaları neredeyse imkansız hale geliyor. Doğru bilgi bir lüks halini alıyor ve bilgiyi sadece bilgili kişilerden alabiliyoruz. Tabi o kişilerin de dürüst ve iyi niyetli kişiler olduğunu umarak. Kitap basım teknolojileri olmadan önce bütün kitaplar insanlar tarafından yazılıyordu. Kitap sayısı oldukça azdı ve bu yüzden toplumlar cehalet içinde yaşıyorlardı. Bu durumu değiştiren ve insanlığı cehaletten büyük ölçüde kurtaran bir icat 1400’lü yılların ortalarına doğru Avrupa’ya geldi ve Avrupa'da büyük bir önem kazandı. Bu icat matbaa makinesiydi. Ancak bu icat ne zaman yapıldı ve nasıl gelişti? Gelin hep beraber bakalım.

Matbaa Nedir?

Matbaa metin ve görüntülerin kağıt veya kağıt gibi yüzeyler üzerine basılarak çoğaltılmasıdır. Matbaa makinesi metin ve görüntülerin çoğaltıldığı makinedir ve matbaacılık metin ve görüntülerin çoğaltılması işidir. Basımevi ise çoğaltma işleminin yapıldığı yerdir. Matbaa makineleri bir insanın çok uzun sürede yazabileceği bir kitabı çok daha kısa bir zamanda yazabilir.

Ne Zaman Ortaya Çıktı?

İlk matbaa Doğu Asya’da ortaya çıktı. M.S. 500’lü yıllarda matbaa ilk olarak Çin’de ortaya çıktı. Ancak Çinliler matbaada ilk kitabı 860’lı yıllarda bastılar. Matbaa Çin’den sonra Orta Asya ve Orta Doğu’ya kadar yayıldı. M.S. 900’lü yıllarda matbaacılık Orta Asya ve Orta Doğu'da yapılsa da matbaa esas önemini 1400’lü yılların ortalarına doğru Avrupa’da kazanacaktı. Çünkü matbaa Avrupa’ya gelene kadar önemi anlaşılmamış ve gittiği yerlerde yaygınlaşmamıştı. Johannes Gutenberg matbaaya çığır açan yenilikler getirdi. Gutenberg yaşadığı döneme göre oldukça üstün olan matbaa makinesini 1440’lı yıllarda geliştirdi ve 1450 yılında ilk kitabını bastı. Gutenberg’in yaptığı matbaa makinesi o kadar sağlam ve ileri düzeydeydi ki o dönemde dünyada bulunan diğer matbaa makinelerine göre çok daha uzun ömürlüydü ve çok daha hızlı basım yapabiliyordu. Aynı zamanda Gutenberg’in matbaa makinesi basım için daha küçük harf kalıpları kullandığı için bir sayfaya çok daha fazla yazı yazılabiliyordu.

 

Gutenberg kendi matbaasını ürettikten sadece 50 yıl sonra 1500’lü yıllarda bütün Avrupa’da bine yakın matbaa atölyesi vardı ve bu atölyelerin hepsi Gutenberg’in yaptığı matbaa makinesini kullanıyordu. Matbaanın Avrupa’da yayılmasıyla Avrupalılar özellikle din ile ilgili pek çok bilgiye ulaşabilir hale geldiler. Sadece 16. yüzyılda Avrupa’da matbaa sayesinde 200 milyon kadar kitap basıldığı tahmin ediliyor. Matbaa sayesinde Avrupa’da okur yazarlık oranı oldukça yükseldi. Avrupa’da yenilikçi fikirler hızla yayıldı. Matbaa sayesinde Avrupa’da bilimin ilerleme hızı da arttı. Avrupa’nın 1700’lü yıllardan itibaren dünyaya entelektüel açıdan fark atmasının en önemli sebeplerinden birisi hiç şüphesiz matbaanın Avrupa'da yayılmış olmasıydı.

 

Matbaa ne zaman ortaya çıktı?