İnsanlık tarihi boyunca insanlığı ileri atan bazı olaylar vardır. Bu olaylar bulunduğu dönem için oldukça büyük oldu ve insanlığın kaderini değiştirdi. Bu tarz olaylar insanlık için büyük bir ilerleme sağladı. Yazının bulunması da böyle bir olaydır. Günümüzde okuma yazma oranı dünya çapında yüksek ve insanlar için yazı yazmak ya da okumak günlük hayatın bir parçası. Ancak bu her zaman böyle değildi. Yazı ilk kez bulunduğunda insanlığın kayıt tutmasını sağladı ve uygarlıkların hafızasını geliştirdi. Yazı sayesinde insanlık bilgiyi sonraki nesillere net bir şekilde aktarmayı başardı. Ama yazı ne zaman ve nasıl bulunmuştu? Gelin beraber bakalım.

Yazının en genel tanımı konuşulan dildeki duygu ve düşüncelerin belli işaretlerin kağıda, taşa, toprağa ve bunun gibi zeminlere çizilmiş ya da kazınmış halidir diyebiliriz. Bu mantıkla yazının ilk örneklerinden birisi mağara duvarlarına çizilmiş olan resimler diyebiliriz. İnsanlığın kullandığı ilk yazı resim yazı resim yazısı olarak adlandırılır. Bu yazının ilk örneklerine M.Ö. 3500’lü yıllarda rastlanılır. Aynı zamanda hece yazısı da insanlığın kullandığı ilk yazılardan birisidir. Hece yazısı için resim yazısının devamı denilebilir. Hece yazısında belli durumları anlatan resimler ya da ifadeler belli bir sıra ile yazılarak bir durum anlatılmaya çalışılır. Japonların Kana yazısı hece yazısına örnek olarak gösterilebilir.

M.Ö. 3000 - 3500’lü yıllarda Sümerler çivi yazısını icat edildi. Çivi yazısı resim yazısının biraz daha gelişmiş halidir diyebiliriz. Sümerler bu yazıyı kil tabletlerin üzerine demir bir çubuğu belli açılarla bastırarak yaptılar ve çivi yazısı dikey değil yatay olarak yazıldı. Sümerler çivi yazısı sayesinde inanılmaz gelişmeler kaydettiler. İlk yazılı hukuk kurallarını yazarak ilk hukuk devleti oldular. Gılgamış Destanı, Yaradılış Destanı ve Tufan Hikâyesi Sümerlerin çivi yazısı ile yazdığı hikayelerdir. Sümerler çivi yazısı sayesinde fen bilimlerinde de ilerlediler. Sümerler yıkıldıktan sonra yazı zaman içinde diğer çevre uygarlıklara da dağıldı.

 

İnsanlığın kullandığı ilk yazılardan birisi de hiyerogliftir. Hiyeroglif yazısı pek çok uygarlık tarafından kullanılmıştır. Hiyeroglif yazıya en iyi örnek olarak Eski Mısır Medeniyeti’nde kullanılan hiyeroglifler verilebilir. Hiyeroglif yazısı resim yazısının devamı ve en ileri kısmı diyebiliriz. Eski Mısırlılar duvarlara ya da papirüs kağıtlarına çizdikleri hiyerogliflerle bilgilerini bir sonraki nesillere aktardılar.

Çinlilerin kullandığı yazı ise özel bir yere sahiptir. Çinlilerin kullandığı yazı resim yazısı, hece yazısı ve alfabetik yazıdan farklıdır. Çin yazısında resim ya da harf değil semboller kullanılarak yapılır. Neredeyse her kelime için farklı bir sembol kullanılır. Bu yüzden öğrenmesi de zor bir dildir. Çin dilinde 5000 - 7000 arasında sembol vardır.

 

Fenikeliler ise günümüzde en çok kullanılan yazı olan alfabetik yazıyı icat ettiler. Ancak Fenike alfabesinde sadece sessiz harfler vardı. M.Ö. 1500 – 500’lü yıllarda var olmuş olan Fenikelilerden sonra Yunanlılar Fenike yazısına sesli harfleri de ekleyerek biraz daha geliştirdiler. Eski Yunan alfabesinin ilk harfi olan Alfa ve ikinci harfi olan Beta’nın yan yana getirilmesiyle “alfabe” kelimesi ortaya çıktı. Eski Yunan alfabesinden sonra günümüzde pek çok ülkenin kullandığı alfabetik yazı gelişti ve çeşitli ülkelerin dillerine göre değiştirilerek kullanıldı.

 

İlk yazı ne zaman bulundu?