Halil İnalcık, Fatih'i imparatorluğun gerçek kurucusu olarak kabul eder. Onun İstanbul'u alması ile birlikte fetret devri gerçek anlamda bitirilmiştir. Boğazlarda Osmanlı hakimiyeti kurulmuş, Balkanlarda sınırlar Tuna’ya kadar genişletilmiş ve buralardaki topraklar emniyet altına alınmıştır. Anadolu ve Rumeli'deki Osmanlı toprakları birleştirilmiştir.

Fatih'in en önemli icraatlarından biri de İstanbul'un yeniden imar ve inşasıdır. Bu, şehrin fethedilmesi kadar önemlidir. Şehirden kaçan Rumlar geri getirilmeye çalışılmış, Ermeni patrikliği İstanbul'a taşınmış, Anadolu'nun çeşitli bölgelerinden Türkler getirilerek İstanbul'a iskan edilmiştir. Kapalıçarşı'nın inşaatı ile İstanbul, hala önemini koruyan bir ticaret merkezine kavuşmuştur.

Osmanlı devlet teşkilatı ana yapısına bu dönemde ka­vuşmuştur. Bürokrasiden saray teşkilatına, ordudan askeri örgütlenmeye kadar birçok düzenleme bu dönemde yapılmıştır. Onun hükümdarlık dönemi tarihçilikten edebiyata, mimariden medrese eğitimine, bürokrasiden saray idaresine kadar birçok alanda klasikleşmenin başlangıcıdır.