I.Selim döneminde, Ana dolu için önemli bir tehlike olan Safeviler sindirilmişti. Kanuni döne minde mecbur kalınmadıkça veya önemli bir fırsat çıkma dıkça; İran üzerine sefere çı kılmamıştır. Bu dönemde esas hedef, Batı ile olan münasebetlerdi. İlk İran Seferi'ne 1533'te çıkıldı. Ancak iki ordu ile çıkı lan Irakeyn Seferi, Makbul / Maktul İbrahim Paşa'nın hatalarından dolayı, is tenilen neticeyi vermedi. Daha sonra 1548 ve 1553'te çıkılan iki İran seferi Özbekler'e ve bölgedeki diğer Sünni Müslümanlara yardım etme ve Osmanlı topraklarına saldıran Safevile re cevap verme amacıyla ya pılmıştı. 29 Mayıs 1555'te imzalanan Amasya Antlaşması, iki devlet arasındaki ilk resmi antlaşma idi. Bununla, Os manlılar fethettikleri toprak ları resmen ilhak ettiler ve Sa fevilerle 40 yıldır süren kötü ilişkilerin yerini, 1578'e kadar sürecek bir barış dönemi aldı.
İran seferlerinin en önemli sonucu, Irak'ın ve Doğu Ana dolu'nun Osmanlı'nın eline geçmesidir. Safeviler, Çaldıran yenilgisinden aldıkları ders yüzünden, bir meydan savaşından kaçındıkları için, onları ortadan kaldıracak bir darbe vurulamamıştır. Safevilerin devamlı surette meydan savaşından kaçmalarına rağmen ağır bir ordu ile üzerlerine gidilmeye devam edilmiş, bu bölgede daha hafif ve hareketli birlikler oluşturu lamamıştır. Rumeli bölgesinin askeri harekât için uygun altyapısı, Doğu'da bulunmuyordu. Doğu'da, uygun bir altyapı ve iaşe-ikmal siste mi kurulamamıştır. Ayrıca Sa fevileri doğu yönlerinden sı kıştıracak Özbeklerle de iyi iletişim kurulamamıştı. Bu ne denlerle Osmanlı, İran'ı tama men fethedemedi, Ancak Irak'ın fethiyle Hint ticaret yollarının kontrolü önemli öl çüde Osmanlı'nın eline geçti.
16.Yüzyıl'ın başlarından itibaren, Portekizlilerin Hint ticaret yollarına hâkim olma ları, Akdeniz ticaretine büyük bir darbe vurmuştu. Bu yüz den Osmanlı, Mısır'ı ele geçi rerek bu tehlikeyi bertaraf et mek istedi. Kanuni dönemin de düzenlenen Hint seferleriy le, Portekizliler bu bölgeler den atılmak istendi. Ticaret yollarını emniyet altına alma nın yanı sıra, Hindistan'daki Müslüman me likliklere de yardım da bu lunulmak iste niyordu. Sefer lerde istenilen başarı yakalanamasa da Hindistan'dan Ak deniz'e gelen mal akışı, Porte kizlilerin bu bölgelere hâkim olmalarından önceki seviyeye geldi.
Portekizlilerle yapılan mü cadele çerçevesinde, Yemen ve Habeşistan'da da Osmanlı hâkimiyeti kuruldu. Basra Kör fezi'ne inildi, Katif ve Bahreyn alındı. Osmanlı'nın Hint de nizlerindeki ve bu bölgenin ticaretindeki etkisi, 17.Yüz yıl'ın başlarından itibaren, İn giliz ve Hollandalıların bölge de hâkimiyet kurmasına kadar sürdü. Bu iki devletin Hint ticaretine hâkim olması, Akdeniz'in, ticaret yolları dı şında kalmasına yol açacaktı.
Yorumlar
Gerçekten muhteşemmiş
Yorum yazmak için lütfen giriş yapınız