Halil İnalcık, Osmanlı ekonomik zihniyetinin Ortadoğu’daki devlet ve toplum anlayışıyla yakından bağlantılı olduğunu belirtir. Buna göre, devletin ana amacı, yönetenlerin gücünü pekiştirmek ve genişletmektir. Bunu sağlamanın yolu da zengin gelir kaynaklarına sahip olmaktı. Zengin gelir kaynakları da üretici sınıfı refaha kavuşturan şartların sağlanmasıyla oluşabilirdi. Bu yüzden devletin asli görevi bu şartları oluşturmak ve ayakta tutmaktı.       

Osmanlı idarecileri ticari merkezler ve yollar geliştirmeye; halkı da tarım sahalarını genişletmeye ve ticaret hacmini artırmaya teşvik etmekteydiler. Nitekim Osmanlılar, izledikleri siyasetle Bursa, Edirne ve İstanbul’u yani üç Osmanlı başkentini de önemli birer ticaret merkezi haline getirmişlerdi. Devletin temel ekonomik işlevi buydu; ancak her zaman devletin mali ve siyasi çıkarları ön plandaydı.