Matbaa denilince ak la, İbrahim Müte ferrika adı gelir. Gerçek bir aydın olan Müteferrika aslen Macar kökenliy di. 1700’lü yıllarda Müslü man olarak Osmanlı hizmeti ne girmişti. Devlet hizmetinde çalışırken, matbaa kurulma dan önce, bir “harita tezgâhı” tesis ederek birkaç harita bas mıştı. Amacı, bir matbaa kur maktı. Fransa elçisinin oğlu Mehmed Said Efendi'nin de böyle bir niyeti olması saye sinde, kuvvetli bir destek bul du. Bu dönemde yangınlar yü zünden birçok kitabın yok ol ması da böyle bir teşebbüse uygun ortam hazırlamıştı.
Bu ikilinin müracaatları, Sadrazam tarafından olumlu karşılandı ve Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi'nin kitap basımını onaylayan fetva sı ile 1727 yılı Temmuz ayının başlarında, ilk Türk matbaası kuruldu. 1728 yılın da ilk basılan kitap “Vankulu” diye bilinen bir sözlüktür.
Bu matbaanın kurulma sında ve işletilmesinde İbra him Müteferrika'nın rolü bü yüktür. Ancak Yirmi Sekiz Çelebizade Mehmed Said Efendi'nin bu işteki payı da gözden kaçırılmamalıdır. Said Efendi, Fransa'da matbaayı yakından görüp incelemiş ve geri döndüğünde, babasının nüfuzunu da kullanarak, Osmanlı'da ilk Türk matbaası nın kurulmasını sağlamıştır.
Ünlü Fransız düşünür Sa int-Simon hatıratında, Meh med Said Efendi'nin Paris'te bir matbaayı ziyaret ettiğini ve İstanbul'a dönüşünde bir matbaa açmayı dü şündüğünü yazmak tadır. Bu bilgi, matbaanın tesisinde onun oynadığı rolü açıkça or taya koymaktadır. Ancak Mehmed Said Efendi'nin bürokraside yükselmesi nedeniyle, matba acılıktan erken ayrılması ve İbrahim Müteferrika'nın ça lışmaları, Mehmed Said'in bu olaydaki rolünü gölgelemiştir.
Yorumlar
Pek iyi kullanamamışız
Yorum yazmak için lütfen giriş yapınız